حميّت جاهليّت: (فتح/ 26.)[*]

«حميّت» در اصل از ماده «حمى» (بر وزن حمد) است و گفتيم كه «حمى» به معنى حرارتى است كه از آتش يا خورشيد يا بدن انسان و مانند آن به وجود مى‌آيد، و به همين دليل به حالت تب، «حمّى» گفته مى‌شود، سپس كلمۀ «حميّت» در معنى «خشم» و آنگاه به معنى «نخوت و تعصّب آميخته با خشم» (تعصّب خشم‌آلود) به‌كاررفته‌است .

اين حالتى است كه براثر جهل و كوتاهى فكر و انحطاط فرهنگى به وجود مى‌آيد و در ميان «اقوام جاهلى»، فراوان بوده و موجب بسيارى از جنگها و خونريزيها مى‌شده است.

تعصب و حميّت جاهليّت بزرگترين سد راه كفار بوده و آيۀ مورد بحث كه در تعقيب ماجراى «حديبيه» است به يكى از مهم‌ترين عوامل بازدارندۀ كفار از ايمان به خدا و پيامبر (ص) و تسليم در مقابل حق و عدالت اشاره مى‌كند و مى‌گويد:

«به خاطر بياوريد هنگامى كه كافران در دلهاى خود نخوت و خشم جاهليّت را قرار دادند...» و به خاطر آن مانع ورود پيامبر (ص) و مؤمنان به خانه خدا و انجام مراسم عمره و قربانى شدند و گفتند اگر اينها در ميدان جنگ، پدران و برادران ما را كشته‌اند وارد سرزمين و خانه‌هاى ما شوند و سالم بازگردند، عرب دربارۀ ما چه خواهد گفت‌؟ و چه اعتبار و حيثيّتى براى ما باقى مى‌ماند؟.

اين كبر و غرور و تعصب و خشم جاهلى، حتى مانع از آن شد كه هنگام تنظيم صلح‌نامۀ «حديبيه» نام خدا را به صورت«بسم اللّه الرحمن الرحيم»بنويسند، با اين كه آداب و سنن آنها مى‌گفت كه زيارت خانۀ خدا براى همه مجاز، و سرزمين مكه حرم امن است، حتى اگر كسى قاتل پدر خويش را در ان سرزمين يا در مراسم حج و عمره مى‌ديد مزاحم او نمى‌شد.

آنها با اين عمل هم احترام خانۀ خدا و حرم او را شكستند و هم سنتهاى خود را زير پا

[*]إِذْ جَعَلَ اَلَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ اَلْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ اَلْجٰاهِلِيَّةِ‌...فتح/ 26.