اول

آلَ‌:(آيۀ 33 سورۀ آل عمران)[**]به گفته «راغب» در كتاب مفردات از «اهل» گرفته شده و تنها تفاوتى كه با «اهل» دارد، اين است كه «آل» معمولا به نزديكان افراد بزرگ و شريف گفته مى‌شود، ولى «اهل» معنى وسيع‌ترى دارد و بر همه اطلاق مى‌شود، همچنين «آل» به افراد انسان اضافه مى‌شود ولى كلمۀ «اهل»، به زمان و مكان و هر چيز ديگر اضافه مى‌شود مثلا مى‌گويند اهل فلان شهر، امّا نمى‌گويند آل فلان شهر! و يا به عبارت ديگر: كلمۀ «آل» در اصل، «اهل» بوده و سپس به اصطلاح «قلب شده» و به اين صورت در آمده است، و «اهل» به معنى نزديكان و خاصان انسان است، اعم از اين كه بستگان نزديك او باشند و يا همفكران و همگامان و اطرافيان.

منظور از «آل فرعون»: (قمر/ 41.)[***]

تنها خاندان و بستگان او نيست، بلكه پيروان او را به طور عموم شامل مى‌شود، زيرا «آل» گرچه غالبا در مورد «اهل بيت و خانواده» به كار مى‌رود، ولى احيانا در معنى وسيعى نيز استعمال مى‌شود، و قرائن مقام نشان مى‌دهد كه در اين جا منظور همين معنى وسيع است. (ج 390/2، ج 314/6، ج 68/23.)

اولوالأمر چه كسانى هستند (سورۀ نساء، آيۀ 59.)[****]

دربارۀ اين كه منظور از «اولوالأمر» چيست و چه كسانى هستند، در ميان مفسران

(*)توضيحات مشابه ديگرى به مناسبت بعضى آيات در معانى واژۀ «تأويل» در تفسير نمونه، جلد 8، صفحه 295 و جلد 9 صفحات 310 (پاورقى) و 407، آمده، كه البته اهمّ مطالب در بالا ذكر شده است.

[**]إِنَّ اَللّٰهَ اِصْطَفىٰ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْرٰاهِيمَ وَ آلَ عِمْرٰانَ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ‌.«خداوند، آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر جهانيان برگزيد» آل عمران/ 33.

[***]وَ لَقَدْ جٰاءَ آلَ فِرْعَوْنَ اَلنُّذُرُ.«انذارها و هشدارها (يكى پس از ديگرى) براى آل فرعون آمد» قمر/ 41.

[****]يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِيعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِي اَلْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنٰازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اَللّٰهِ‌