نكته

كلمه «مِنْ‌» در آيه (مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ‌)[1] براى تبعيض است و مراد از امت جماعتى هستند كه مقصود و مقتداى خلقند و ايشان اهل بيت عصمت و طهارت مى‌باشند چنانكه از حضرت امام صادق عليه السلام روايت شده است كه مراد از امت، بنى هاشمند.»[2] اهميتى كه اين دعاى ابراهيم دارد اينكه به تقاضاى ابراهيم عليه السلام خداوند ائمه طاهرين عليهم السلام را كه همان امت مُسلِمَه هستند، به دعاى حضرت ابراهيم عليه السلام از ذرّيه ابراهيم عليه السلام قرار داده است.

تقاضاى سوم ابراهيم و فرزندش اسماعيل اين است كه مى‌گويند خدايا «أَرِنا مَناسِكَنا» راه دين و روش عبادت را به ما نشان بده، تعبير ارائه و نشان دادن، غير از تعليم و آموزش است كه تنها نقشى است بر ذهن مخاطب گويا از خدا راههاى حقيقت پرستش و اَسرار عبادت را طلب مى‌نمايند و بعيد نيست به مناسبت آيات قبل منظور از مناسكَ احكام و اعمال حج باشد لذا در تفسير منهج الصادقين آمده: چون حضرت ابراهيم از بناى كعبه فارغ شد آنرا طواف فرمود و حضرت اسماعيل نيز همراه پدر معظم خود طواف بجا آورد و جبرئيل در روز هشتم ذوالحجه نزد حضرت ابراهيم عليه السلام آمد و مناسك حج را تعليم او نمود و عرفات و مشعر و منى را كه نام سه موضع است و حُجّاج بايد در آن امكنه اعمال حج را بجا آورند، معرفى و تعيين نمود و دستور داد كه از آب زمزم سيراب شوند تا در عرفات و مشعر و منى كه آن زمان آب نبود، تشنه نمانند و حضرت ابراهيم اعمال را از حضرت جبرئيل عليه السلام فراگرفت و بجا آورد.[3]

[1]- بقره / 128.

[2]- محمد ابن مسعود، تفسير العياشى، ج 1، چاپ دوم، تهران: مكتبه اسلاميه، سال 1380 ق، ص 61.

[3]- محمد ثقفى، تفسير روان جاويد، ج 1، پيشين، ص 172