بالای سر آنها قرار دهند.[1] قرآن میفرماید:
«وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ و رَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ
خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ»[2]
رشید رضا از دیگر مفسران نقل میکند
که خداوند کوه طور را بر فراز بنیاسرائیل بلند کرد تا بترسند و
ایمان بیاورند. بعضی اعتراض کرده که این سخنی
مستلزم اکراه بر ایمان و منافی با تکلیف است. سپس جواب میدهد
که مثل این اکراه و اجبار در امتهای گذشته جایز بوده است.
عبده با تفسیر
ظاهری آیه، وقوع حادثه را که موجب تقویت ایمان میشود،
معجزه میشمارد. وی بیان میدارد که در فهم کتاب خدا
نیازی به ملحقات، غیرازآن چه که بر اسلوب فصیح دلالت
میکند، نیست. قرآن برای ما مسئله قرار گرفتن کوه در بالای
سر بنیاسرائیل را یادآور میشود اما آن را بهعنوان
اکراه بر ایمان، بیان نمیکند. خداوند در آیه
۱۷۱ سوره اعراف نیز حکایت کرده که آنها گمان کردند
که کوه بر آنها واقع میشود. کوه از زمین کندهشده و بالای سر آنها
معلق گردید.[3] با کمک سیاقِ جمله، این معنا به ذهن
متبادر میشود؛ اگرچه الفاظ آیه صراحت در این مطلب ندارد.[4]
[1] - ر.ک. فضل بن حسن
طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج1، ص262.
[2] - بقره ۶۳و ۹۳ و هنگامی که ازشما پیمان گرفتیم، و کوه طور
را بالای سرتان برافراشتیم، [و گفتیم: ] آن چه را به شما داده
ایم، باقدرت و قوّت دریافت کنید. همچنین
ایات ۱۵۴ نساء و ۱۷۱ اعراف.