را ادا كرده باشد، در اين صورت نيز مدعي (طلبكار) بايد قسم ياد كند.

مساله 3126- اگر مدعي در جلسات دادگاه حضور پيدا كند و اقامه بينه نمايد ولي منكر با امكان حضور عمدا حاضرنشود و احضار او نيز ممكن نباشد، قاضي پس از اعلام به منكر مي‌تواند حكم غيابي صادر كند.

مساله 3127- هرگاه با حكم قاضي بدهكاري كسي ثابت شود، چنانچه قدرت بر اداي دين داشته باشد و از پرداخت آن خودداري كند قاضي مي‌تواند او را زندان كند تا حاضر به اداي دين خود شود، ولي اگر قدرت پرداخت آن را نداردبايد به او مهلت داده شود و زنداني كردن او جايز نيست .

مساله 3128- هرگاه خطاي قاضي در تشخيص حكم قبل از اجراي آن ثابت شود حكم او قهرا نقض مي‌شود، و اگرپس از اجرا ثابت شود بايد جبران گردد. به اين شكل كه اگر ضرر جاني يا مالي به محكوم وارد شده از بيت المال تامين گردد، و اگر خسارت آبرويي بوده اعاده حيثيت شود.

مساله 3129- هرگاه بعد از قضاوت ثابت شود كه قاضي داراي شرايط قضاوت نبوده يا حكم او خلاف كتاب و سنت بوده حكم او نقض مي‌شود، و اگر ضرري به كسي وارد شده چنانچه قاضي مقصر بوده يا كوتاهي كرده باشد بايدخودش جبران خسارت نمايد، و در غير اين صورت از بيت المال جبران گردد.

مساله 3130- از آنجا كه هدف از قضاوت در اسلام احقاق حق و اجراي عدل است، چنانچه قاضي منصوب نزد هريك از طرفين دعوي متهم به خطا يا كوتاهي در تحقيق شود بنابراقوي هر كدام از طرفين مي‌تواند تحقيق مجدد وتجديد محاكمه در يك دادگاه عالي را تقاضا نمايد، بخصوص اگر مورد دعوي از امور مهم - نظير جان مسلمان يا مال وناموس او و يا حيثيت مذهب و دين - باشد. و دادگاه عالي موظف است پس از بررسي مستندات حكم و صفات قاضي، حكم او را تنفيذ و يا نقض نمايد.

شرايط شاهد و بينه :

مساله 3131- "شاهد" بايد بالغ، عاقل، مومن، عادل و حلال زاده باشد، همچنين بايد متهم نباشد كه براي دفع ضرري از خود يا به دست آوردن نفعي براي خود شهادت مي‌دهد، و نيز شاهد در بعضي موارد بايد مرد باشد. و در صورتي جايز است شهادت دهد كه به مورد آن يقين داشته باشد، پس شهادت همراه با ظن و تخمين جايز نيست .

مساله 3132- شهادت شاهد عادلي كه با ديگري دشمني دارد در مورد او قبول نمي شود،