مسائل احياي زمينهاي موات

"زمين موات" به زمينهايي گفته مي‌شود كه به دلايلي چون نبود آب، باتلاق بودن زمين و ريگزار يا سنگلاخ بودن آن قابل كشت و زرع يا ساختمان سازي نبوده و يا به دليل كوچ كردن اهالي آن به طور كلي متروكه شده است .

زمينهاي موات بر دو قسم است :

الف - "موات بالاصالة"، و آن زميني است كه از آغاز تا كنون هيچ گونه عمران و آباداني در آن انجام نشده باشد.

ب - "موات بالعرض"، و آن زمين مواتي است كه در گذشته آباد بوده ولي به هردليل ويران و متروكه شده است .

مساله 2856- زمينهاي موات بالاصالة جزو انفال است و اختيار آن در زمان حضور امام معصوم (ع) به دست اوست، و آن حضرت هرگونه صلاح بداند در آنها تصرف مي‌كند و اجازه احيا مي‌دهد يا به افراد تمليك كرده و يا اجاره مي‌دهد. و در زمان غيبت امام (ع) اگر حكومت صالح اسلامي و واجد شرايط برقرار باشد، اختيار زمينهاي موات به دست حكومت است، و در صورت فقدان حكومت اسلامي يا عدم دخالت آن مسلمانان مي‌توانند آنها را احيا كنند، وهركس كه قسمتي را احيا كند نسبت به آن سزاوارتر است و ديگران حق مزاحمت او را ندارند.

مساله 2857- زمينهاي موات بالعرض از جهت شناخت مالك بر دو قسم است :

الف - زمينهايي كه داراي صاحب بوده ولي بر اثر رها كردن و اعراض، ساختمانهاي آن با گذشت زمان خراب شده وعمران آن از بين رفته باشد و در حال حاضر بدون صاحب شمرده شود، حكم اين زمينها مانند زمينهاي موات بالاصالة است .

ب - زمينهايي كه متروكه شده ولي نه چنان كه از آنها اعراض شده و بدون مالك به حساب آيد، بلكه مالك آن مشخص است و يا اينكه موجود است ولي شناخته شده نيست (مجهول المالك)،