حكم اين زمينها مانند ساير اموالي است كه صاحب دارند. و تصرف در مال مجهول المالك موكول به نظر مجتهد جامع الشرايط مي‌باشد.

مساله 2858- زمين آبادي كه به ويراني گراييده اگر صاحب آن شناخته شده باشد داراي سه حالت است :

1 - صاحب زمين بكلي از زمين صرف نظر كرده و توجهي به آن نداشته باشد، كه اين صورت حكم زمين موات بالاصالة را خواهد داشت .

2 - صاحب زمين از زمين صرف نظر نكرده و تصميم بر احياي آن داشته باشد ولي به دليل نبود امكانات - مثل آب وساير وسايل - قدرت بر احيا نداشته و احياي آن نياز به گذشت زمان دارد، اين حالت حكم زمين احيا شده را دارد وكسي حق تصرف در آن را بدون اجازه مالك ندارد.

3 - صاحب زمين از زمين صرف نظر نكرده ولي آن را احيا نمي كند، چون بهره برداري از احيا نشده آن بيشتر از احياشده آن است، مانند اينكه خواسته باشد از علف آن استفاده كند. اين حالت نيز حكم زمين احيا شده را دارد، و كسي حق تصرف در آن را بدون اجازه مالك ندارد.

مساله 2859- چون در زمان وجود حكومت صالح احياي زمين موات مشروط به اجازه حكومت است - هرچنداجازه به طور عام باشد - پس قبل از اجازه حكومت كسي حق تصرف در زمينهاي موات را ندارد، و تنها افراد وگروههايي كه به آنان اجازه داده شده مي‌توانند كارهاي مقدماتي را - از قبيل ديواركشي، تسطيح و خاكبرداري - شروع كنند. و در زمان نبودن حكومت صالح اسلامي هر كه زودتر مقدمات احيا را شروع نمايد - اگر خارج از متعارف مردم نباشد - بر ديگران حق تقدم دارد، ولي به مجرد به ثبت رساندن زمين بدون احياي آن، حقي براي ثبت دهنده ثابت نمي شود و ثبت دهنده حق ندارد آن را بفروشد يا وقف نمايد و يا معاملات ديگري بر آن انجام دهد.

مساله 2860- كسي كه اجازه احيا دارد لازم نيست شخصا اقدام به كارهاي مقدماتي و احيا نمايد، بلكه اگر ديگري رااجير يا وكيل كند كافي است، و آثار عمل براي كسي است كه اجير يا وكيل گرفته است .

حريم

مساله 2861- آبادي، مزرعه، قنات، چاه، نهر آب، خانه، ساختمان و هر چيزي كه در زمين موات احداث مي‌شودداراي حريم است، و "حريم" مقداري از زمين، آب، راه يا فضاي اطراف آن چيز