جليل القدر كه داراي كتاب و تأليفات بسياري است ."[1]

هم ايشان در كتاب رجال خود، او را از اصحاب امام هادي و امام حسن عسكري (ع) و پدر او (شاذان) را از اصحاب امام جواد(ع) محسوب نموده است .[2]

كتاب تنقيح المقال از نجاشي درباره فضل مي‌نويسد: "قدر و منزلت فضل در بين شيعه اماميه مشهورتر و معروف تر از آن است كه توصيف شود."

و از رجال كشي نقل مي‌كند: "فضل صدوهشتاد كتاب تأليف كرده است ."[3]

خلاصه كلام اينكه تشكيك در شخصيت فضل با آن همه فضائل كه براي وي گفته شده، تشكيك بي اساس و بي موردي است .

اما در سند روايت فوق، عبدالواحد و ابن قتيبه نيز ذكر شده است، كه اين دو در كتب رجال مورد اختلاف هستند: برخي آنها را توثيق و برخي آنها را مدح و برخي تضعيف كرده اند.[5] اما همين كه مرحوم صدوق از آنها و از جعفر بن نعيم [4] روايت نقل كرده، مشخص مي‌شود كه به آنها اعتماد داشته است .

و اما محمد بن شاذان را مرحوم ابن طاووس از وكلاي ناحيه مقدسه امام زمان (عج) محسوب نموده، و گفته است : "همين قضيه در مورد اطمينان بودن او كافي است ."[6]

بلي، نكته قابل ملاحظه اي كه در سند روايت موجود است اين كه با توجه به اينكه مرحوم شيخ در كتاب رجال خويش، فضل را از اصحاب امام هادي و امام حسن عسكري (ع) شمرده، چگونه فضل اين روايت را از امام رضا(ع) نقل نموده است ؟

در جواب ممكن است گفته شود كه : شهرت فضل در عصر اين دو امام بزرگوار بوده اما دوران نوجواني خود را در حضور امام رضا(ع) در خراسان گذرانده و از محضر آن حضرت استفاده مي‌برده است، گذشته از اينكه در رجال كشي آمده كه فضل از جماعتي و از جمله ابن ابي عمير و صفوان و ابن محبوب و ابن بزيع كه از اصحاب حضرت رضا(ع) و در طبقه ششم قرار دارند روايت نقل مي‌كند;[7] پس قاعدتا مي‌تواند از امام رضا روايت كند; زيرا وفات فضل در سنه 260 و شهادت آن حضرت برحسب روايات مختلفه در تاريخ 202 يا 203 يا 206 بوده است .

---