در سنن ابي داود از ابوهريره روايت شده كه پيامبرخدا6 فرمود:

"جهاد واجب است بر شما با هر امير و فرمانده، نيكوكار باشد يا بدكار، و نماز واجب است بر شما پشت سر هر مسلمان، نيكوكار باشد يا بدكار، اگر چه مرتكب گناهان كبيره شود."[2]

و اين معني آشكار است كه در زمان ائمه (ع) پيشوايان جور و خلفاي اموي و عباسي متصدي امور جنگ و جهاد بوده اند و طبيعي است در مقابل اين عمل رايج و اين روايت (ابوهريره) كه در آن عصر براساس آن فتوا صادر مي‌شده، ائمه (ع) خواسته اند بفرمايند كه : مسؤوليت جهاد بسيار سنگين و بزرگ است بدان جهت كه در ارتباط با دعوت به اسلام است و با جان و مال و آبرو و ناموس مردم سروكار دارد، پس نبايد اختيار آن به دست افراد ناآگاه به موازين اسلام يا افراد ستمگر و جائر قرار گيرد.

پيش از اين در خبر ابي بصير نيز گذشت كه امام (ع) فرمود: "فرد مسلمان همراه كسي كه امين در حكومت نيست و در اموال بيت المال امر خدا را در نظر نمي گيرد، براي جهاد خارج نمي شود."[3]

از طرف ديگر عقل سليم نيز به وضوح بر اين معني گواهي مي‌دهد كه نمي توان افراد ستمگر و جائر را بر اموال و نفوس مردم مسلط كرد.

نظر صاحب رياض درباره شرط عصمت و پاسخ آن

چنانكه پيش از اين گفته شد "عصمت" براي امام در جهاد ابتدايي شرط نيست وگرنه بايد حكم جهاد را از افرادي نظير مالك اشتر و ديگران كه از جانب اميرالمؤمنين (ع) و يا رسول اكرم 6 منصوب مي‌شدند نفي نماييم ; فقهاي عادل آگاه به زمان و آگاه به حوادث و مشكلات در زمان غيبت نيز همانند فرماندهان لشكر و كارگزاران منصوب از جانب ائمه (ع) هستند كه براي آنان نيز ملكه عصمت نيست ولي در عين حال به خاطر اينكه ولايت دارند اطاعت از آنان واجب است، چنانكه بيان آن به تفصيل پس از اين خواهد آمد. پس امام واجب الطاعة منحصر به امام

---