هرچند در دين هيچ اكراه و اجباري نيست [1] و دين يك امر قلبي است، ولي عموم مردم بر اساس فطرت الهي در ذات خويش به قسط و عدل متمايل هستند.

بنابراين اگر قدرتهاي ستمگر و كافر بر مردم مسلط شده و مانع از گسترش توحيد و عدالت در جامعه گردند و با سلطه و استبداد، مال خدا را مال خود و بندگان خدا را بردگان خود بپندارند و در زمين فساد و تباهي راگسترش دهند، در اين صورت به حكم "عقل" و از باب "لطف دائمي خداوند بر بندگان" دفع شر و مبارزه با چنين افرادي واجب و ضروري است تا حدي كه آفتاب توحيد و حقيقت بر دلهاي مردم بدرخشد و فطرت حق جوي آنان آشكار شود و در نتيجه دين الهي بر اساس طبيعت خود در تمام آفاق انتشار يابد.

پس در واقع جهاد ابتدايي دفاع از توحيد و قسط و عدالت و در حقيقت دفاع از انسانيت است، و هدف از تشريع فريضه جهاد در شريعت مقدس اسلام همين هدف والاست،نه كشورگشايي و سلطه جويي بر مردم، چنانكه شيوه استعمارگران سلطه طلب در زمانه ماست .

در روايت حسن بن محبوب از برخي ياران خويش آمده است كه امام محمد باقر(ع) در بيان حدود و هدف جهاد فرمود:

"نخستين هدف جهاد، فراخواندن مردم به اطاعت خداوند به جاي اطاعت ساير بندگان، و به پرستش خداوند به جاي پرستش ساير بندگان، و به ولايت خداوند به جاي ولايت و حكومت ساير بندگان است ... و جهاد براي اين نيست كه مردم را از اطاعت بنده اي به اطاعت بنده اي ديگر همانند وي بكشاند."[2]

خداوند تبارك و تعالي در سوره بقره مي‌فرمايد: (و قاتلوهم حتي لاتكون فتنة و يكون الدين لله فان انتهوا فلا عدوان الاعلي الظالمين [3] با كافران نبرد كنيد تا فتنه و تباهي از روي زمين بر طرف شود و همه آيين، دين خدا باشد، پس اگر از فتنه و نبرد دست كشيدند[با آنان به عدالت رفتار كنيد] كه ستم جز به ستمكاران روا نيست .)

در اين آيه شريفه هدف از مبارزه رفع فتنه و گسترش يكتاپرستي بيان شده است،

---