در معناي شكر گفته شده : "الشكر صرف العبد جميع ما أنعمه الله فيما خلق لاجله" شكر اين است كه بندگان خدا هر نعمتي را در همان مقصدي كه به خاطر آن داده شده صرف نمايند.

شكر كردن نعمت فقط گفتن "الحمدلله" يا "شكرا" با زبان نيست ; مثلا خدا چشم را به ما داده تا به وسيله آن آيات تكوين را ببينيم و استفاده كنيم و عبرت بگيريم، از قرآن و كتاب استفاده كنيم، و رفع حوائج زندگي را بنماييم، و اگر به وسيله همين چشم به ناموس مردم خيانت شد اين كفران نعمت است، زيرا نعمت خدا در راه گناه به كار گرفته شده است . زبان، دست و ساير اعضاء و جوارح حتي مال يا مقام و ساير نعمت هاي الهي هم همين طور است، خدا مال را به انسان داده است تا با آن كار خير كند و خدمت به مردم بكند نه اين كه به وسيله مال طغيان كند و به ديگران ظلم و تعدي نمايد و گناه و نافرماني خدا را انجام دهد، كه اينها همه كفران نعمت مال است .

پس حضرت مي‌فرمايد: شكر مي‌كنم خداوند را بدان جهت كه نعمتش را بر من تمام نموده . بعد فرمود: علت ديگر شكر من اظهار تسليم در برابر عزت و قدرت خداست، كه ثابت كنم طاغي و ياغي نيستم . و علت سوم شكر اين است كه خود را از معصيت و گناه حفظ كنم، كه اشاره است به كفران نعمتي كه در آيه شريفه ذكر شده، و به دنبال كفران نعمت عذاب الهي را مطرح كرده است .

استعانت مطلق از خدا و رمز آن

"و أستعينه فاقة الي كفايته"

(و از خدا كمك مي‌جويم براي اين كه به كمك او نياز دارم .)

خداوند مي‌فرمايد: (يا أيها الناس أنتم الفقراء الي الله و الله هو الغني الحميد)[1]

---