علي ذلك دائما" يكنواخت است ; به اين معنا كه خواه سرد باشد يا گرم، مردمي كه مستطيع هستند موظف اند به آنجا بروند، چنين نيست كه بگويند مناسك حج را براي وقتي كه هوا خنك شد برگزار مي‌كنيم ; هيچ كس چنين حقي را ندارد.

"مع الخضوع و الاستكانة و التذلل" با يك حالت خضوع و آرامش و تذلل ; يعني خودشان را در مقابل حق تعالي كوچك مي‌گيرند. انسان بر حق تعالي وارد مي‌شود و به او توجه پيدا مي‌كند، دلش متوجه خدا مي‌شود، گذشته ها را جبران نموده و توبه مي‌كند و براي اصلاح آينده خودش تصميم مي‌گيرد، همه اينها جنبه هاي شخصي حج است .

جنبه هاي اجتماعي حج از زبان حضرت رضا(ع)

علاوه بر اين حج جنبه عمومي هم دارد، مي‌فرمايد: "مع ما في ذلك لجميع الخلق من المنافع" اين حج شما براي همه مردم هم منفعت دارد. "لجميع من في شرق الارض و غربها" اين حجي كه افراد به جاي مي‌آورند، براي همه مردمي كه در شرق و غرب زمين هستند منفعت دارد. "و من في البر و البحر ممن يحج و ممن لم يحج" و اين منفعت براي همه هست، چه كساني كه حج به جاي آورده اند و چه كساني كه حج به جاي نياورده اند.

از جمله منافع حج اين است كه وقتي مسلمانها از كشورهاي مختلف در آنجا تجمع كردند و با هم خوب برخورد داشتند، از اطلاعات يكديگر و از علم و امور تجاري و سرمايه و محصولات كشورهاي مختلف مطلع مي‌شوند و وقتي كه برمي گردند اطلاعات فرهنگي، اقتصادي و سياسي را كه پيدا كرده اند در اختيار برادرانشان كه موفق به حج نشده اند مي‌گذارند; كه قهرا مي‌بينيم در هنگام حج يك اطلاعات عميق همگاني براي همه مسلمانها در سطح جهان به وجود مي‌آيد.

پس در عين حال كه حج استفاده شخصي دارد، اين استفاده را هم دارد كه