فرضيه است و نمي گوييم صددرصد درست است - كه اصل اين عالم و منظومه شمسي را ماده مذابي مي‌داند كه در اثر شدت حركت، قطعاتي از اين ماده مذاب جدا شده و اين قطعات به صورت زمين و يا ساير اقمار و ستاره ها در آمده است . زمين هم ماده مذابي بوده است كه سطح آن بتدريج منجمد شده و به صورت كنوني در آمده است . چنانچه مي‌گويند اكنون در جوف زمين ماده مذاب مي‌باشد.

همچنين "باد" را كه حضرت مي‌گويد - و در حقيقت حافظ آن آب بوده است - ممكن است مراد از اين كه اين باد آن آب را به شدت حركت مي‌دهد، همان نيروي محركي باشد كه اين عالم طبيعت و ماده را به حركت در آورده و قهرا در اثر شدت حركت تكه هايي از آن جدا شده باشد; و در قسمتي از روايت قبل از حضرت علي (ع) چنين بود: "فخلق من دخانها السماوات و من زبدها الارضين" از دودش آسمانها را خلق كرد و از كفش زمين را. قرآن هم دارد: (ثم استوي الي السماء و هي دخان)[1] خداوند به آسمان توجه كرد و آسمان از "دخان" يعني دود خلق شده است . و گفته شد كه در روايت امام باقر(ع) تصريح شده بود كه دود بدون آتش بوده و قهرا با همان بخار غليظ تطبيق مي‌شود.

نقش باد در تكوين آسمانها و زمين

به اينجا رسيديم كه حضرت فرمود:

"ثم أنشاء سبحانه ريحا اعتقم مهبها"

(آنگاه خداي سبحان بادي عقيم آفريد.)

قبلا گفته شد كه فرق است بين خلق و انشاء، در جايي كه چيزي از چيز ديگر به وجود آمده باشد "خلق" گفته مي‌شود، مثل خلقت انسان از نطفه . و اگر چيزي ابتدا از عدم به وجود بيايد به آن "انشاء" مي‌گويند; در اصطلاح شعرا هم اگر كسي

---