و كف دود بلندي بيرون آمد - بدون آتش - پس آسمان را از آن دود خلق نمود.[1] و از تورات هم قريب به همين مضمون نقل شده : "ابتداي خلقت جوهري است كه خدا آن را خلق كرد و سپس به آن جوهر با هيبت نظر كرد و اجزاي آن ذوب شد و به شكل آب در آمد، سپس از آن آب بخاري همچون دود متصاعد شد كه خدا از آن آسمانها را خلق كرد، و بر روي آن آب كفي ظاهر شد كه از آن زمين را خلق نمود."[2]

همين مضمون نيز در روايتي كه از حضرت علي (ع) است وجود دارد: "ثم خلق من نور محمد6 جوهرة و قسمها قسمين فنظر الي القسم الاول بعين الهيبة فصار ماء عذبا... ثم نظر الي باقي الجوهرة بعين الهيبة فذابت فخلق من دخانها السماوات و من زبدها الارضين"[3] خداوند از نور محمد6 جوهري را خلق كرد و آن را دو قسم كرد، آنگاه با هيبت به قسم اول نگاه نمود پس آب گوارا شد، سپس به نظر هيبت به باقيمانده آن جوهر نظر كرد آن جوهر ذوب شد، پس از دودش آسمانها را خلق كرد، و از كف آن زمينها را خلق نمود. شايد مقصود از نور محمد6 عالم مجردات و عالم عقول باشد چنانچه در روايات وارد شده كه اول مخلوق خداوند عقل است .

با جمع بندي آنچه كه در نهج البلاغه و حديثي كه از حضرت علي (ع) است و نيز روايتي كه از امام باقر(ع) و آنچه از تورات نقل شد، معلوم مي‌شود كه وقتي حضرت در اينجا مي‌فرمايد: "آب" شايد منظور آب معمولي كه مركب از هيدروژن و اكسيژن است نباشد. زيرا هم در تعبير تورات و هم در كلام علي (ع) و نيز در جاي ديگر مي‌گويد: خدا يك جوهر يا گوهري را خلق كرد و نظر هيبتي به آن كرد و آن گوهر به ماده مذاب تبديل شد. اين تقريبا قابل انطباق مي‌باشد با اين تئوري - البته اين

---