اين كه خدا را پيش از او و در او و با او و يا بعد از او ديدم .

شناخت جهان آن طور كه هست

به پيامبراكرم 6 نسبت مي‌دهند كه فرموده است : "اللهم ارنا الاشياء كما هي" خدايا به ما بنما موجودات را آن طور كه هستند. يعني وابسته به حق اند، جلوه اويند; اين بزرگان هر چيز را وابسته به خدا مي‌ديدند; و باز از حضرت علي (ع) است كه مي‌فرمايد: "و هل يكون بناء من غير بان أو جناية من غير جان"[1] آيا مي‌شود بنايي بدون باني و يا جنايتي بدون جاني باشد؟ پس دقت در اين عالم باعث مي‌شود كه ما علم پيدا كنيم به خدايي كه سميع و بصير است و به همه صفات و كمالات او پي ببريم .

صفات ثبوتيه و صفات سلبيه

صفات ثبوتيه كمالات خداست ; مانند علم، حيات، اراده و قدرت . و در مقابل، خدا يك چيزهايي هم ندارد; مثلا احتياج ندارد، جزء ندارد، تركيب و جهل و عجز ندارد، اين صفات سلبيه است . صفات سلبيه را صفات جلال نيز مي‌گويند، جلال يعني منزه و دور بودن، صفات ثبوتيه را صفات كمال يا جمال نيز مي‌نامند.

مراتب خداشناسي

خداشناسي مراتبي دارد، يك مرتبه اين كه معتقد باشم اين موجودات خالقي دارند، اما اين خالق چه اندازه قدرت دارد و در چه سطحي است را توجه ندارم ; اين شناخت اجمالي است . مرحله كاملترش اين است كه خدا را در حد توان خود همان طور كه هست با همان صفات و كمالاتي كه دارد بشناسم . حضرت مي‌فرمايد:

---