دارد - بايد روزه واجب را بگيرد; به شرط آنكه در واقع هم ضرر نداشته باشد; و كسي كه يقين ياگمان و يا احتمال موجهي كه موجب ترس باشد دارد كه روزه براي او ضرر دارد - گرچه پزشك بگويد ضرر ندارد - نبايد روزه بگيرد; و اگر روزه بگيرد صحيح نيست، مگر اينكه قصد قربت از او محقق شود و معلوم شود ضرر نداشته است .

(417) اگر انسان مردد باشد كه روزه براي او ضرر دارد يا نه و پزشك حاذق كه گفته او وثوق آور باشد نظر دهد، نظر پزشك براي او حجت مي‌باشد.

(418) در مورد ضررداشتن روزه يا استعمال آب اگر بيمار خود اهل تشخيص باشد، تشخيص او بر نظر پزشك مقدم است ; ولي چنانچه خود بيمار نتوانست تشخيص دهد بايد طبق نظر پزشك مورد اعتماد عمل نمايد.

(419) سؤال : آيا توصيه پزشك به پرستار مبني بر ضررداشتن روزه و يا حركت اعضا و استعمال آب براي وضو و نماز براي بيمار از نظر شرعي مجوز محسوب مي‌شود؟

جواب : اگر مورد اطمينان باشند و توصيه آنان ايجاد خوف ضرر در بيمار مي‌كند بايد ترتيب اثر دهند.

(420) سؤال : در برخي بيماريها - مثل نارسايي كليه - با اطمينان مي‌توان به بيمار توصيه نمود كه روزه نگيرد، اما در بسياري از موارد پزشك به علتهاي مختلف واقعا نمي داند روزه را به بيمار توصيه كند يا خير; در اين صورت وظيفه پزشك چيست ؟

جواب : پزشك در فرض سؤال حق ندارد براي بيمار تعيين وظيفه كند; بلكه فقط مي‌تواند چند درصد احتمال ضرري كه مي‌دهد به بيمار بگويد و خود بيمار به ضميمه تجربه سابق و قراين ديگر اگر احتمال عقلايي بدهد كه موجب خوف ضرر روزه باشد، روزه نگيرد.

حالات بيماري

(421) اگر در ماه رمضان پيش از اذان صبح نيت كند و بيهوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنابر احتياط واجب روزه آن روز را تمام كند; و اگر تمام نكرد قضاي آن را بجا آورد; و اگر نيت نكرده باشد، چنانچه بعد از ظهر به هوش آيد، روزه بر او