مهريزى، و حجّة الإسلام و المسلمين على صدرائى خوئى (صدرائى‌نيا).

اين دو دوست، كريمانه عكسى از دستنوشت موجود در كتابخانه مسجد اعظم قم را (به شماره 3079 و مورّخ محرّم 1168) تهيّه و براى بنده ارسال كردند.

دستنوشت مسجد اعظم- اگر چه دو صفحه نخستينش به سبب چسبيدگى قابل عكسبردارى نبوده- در بسيارى از موارد گشاينده ابهام و رافع ترديد شد و براستى به كار آمد.

هر دو دستنوشت دقّتها و ظرافتهائى دربردارند و از اين رو گمان دارم كاتب هر دو دست كم نيمه سوادى داشته است؛ هر چند سهوهاى اساسى هم در هر دو هست.

قرائنى در دستنوشت مرعشى هست كه سبب مى‌شود بپنداريم كتابت آن سماعى بوده؛ يعنى گويا كاتب مى‌شنيده و مى‌نوشته و سهو سامعه پاره‌اى از ضبطهاى نامضبوط آن را سبب شده- و اللَّه أعلم بالصّواب.

دو چاپ از متن عربى فرحة الغرى را كرارا مورد مراجعه و استفاده و مشورت قرار داده‌ام:

يكى، چاپ نجف اشرف به سال 1368 ه. ق. كه منشورات الشّريف الرّضى در قم آن را افست كرده است؛ و ديگر چاپى كه آقاى سيّد تحسين آل شبيب الموسوى تحقيق آن را بر عهده داشته‌اند و چاپ نخست آن را به سال 1419 ه. ق. (/ 1998 م.) «مركز الغدير للدّراسات الإسلاميّة» منتشر ساخته است.

در اثناى كار از چاپ ديگرى هم مطّلع و مستفيد شدم كه به تحقيق شيخ محمّد مهدى نجف آماده‌سازى شده و در دفتر دوم موسوعة النّجف الأشرف درج گرديده است.

تعريف و روش گوهرين دانش تصحيح متون، هدف مرا در اين پژوهش، نزديك شدن به متن ترجمه فرحة الغرى- به گونه‌اى كه از زير قلم علّامه محمّد باقر مجلسى (ره) بيرون آمده- قرار مى‌دهد؛ برين بنياد، پژوهنده مختار نبوده و نيست كه در اين متن تصرّفى كند؛ و لو در جهت نزديك ساختن به متن عربى فرحة و آنچه از زير قلم سيّد عبد الكريم بن طاوس (ره) خارج شده است. پس تغيير ضبط اعلام و اسامى و ... مادام كه ممكن است نادرستى آنها از نسخه مورد استفاده يا تلقّى علّامه بوده باشد، روا نبوده است؛ هر چند ضبط موجود دستنوشتها با منابع اصيل‌تر تاريخى ناسازگار افتد.