فرحة الغرى يكى از منابع و مصادر بحار الأنوار بشمارست‌[1]؛ و معظم مطالب آن در بحار هم هست؛ ولى باز تصحيح ترجمه موجود بر اساس ضبط بحار و اعتماد بى‌قيد و شرط بر آن، پذيرفتنى نيست؛ زيرا ما نمى‌دانيم كه آيا نسخه فرحة الغرى‌اى كه در تدوين بحار به كار رفته، همان نسخه مبناى اين ترجمه بوده است يا نه؟ و ...[2] در اينجا سياهه برخى كوته‌نوشت‌هاى به‌كار رفته در يادداشتهاى پژوهنده را عرضه مى‌داريم:

ن: فرحة الغريّ طبع نجف ق: فرحة الغريّ طبع قم (تحقيق السيد تحسين آل شبيب الموسوى) مرعشى: دستنوشت ترجمه فرحة الغريّ محفوظ در كتابخانه آية اللَّه العظمى مرعشى نجفى (ره) اعظم: دستنوشت ترجمه فرحة الغريّ محفوظ در كتابخانه مسجد اعظم.

س: سوره.

ى: آيه.

حكايت همچنان باقى ...

گاه يك سخن كوتاه چنان اثر ژرفى بر روح آدمى مى‌گذارد كه نوشتارهاى بلند از مانند آن ناتوان‌اند. جمله طعن‌آلود احمد بن حسن ميمندى كه به بو سهل زوزنى گفت:

«در همه كارها ناتمامى»[3]، از اين سخنان كوتاه ولى كوبنده است كه مرا همواره به ياد نقصان و كاستى بزرگ خويش مى‌اندازد؛ اين كه همه كارهاى خويش را، اعمّ از مخطوط و مطبوع، «ناتمام» و «گزارشى از نيمه راه» مى‌بينم و در هر يك كاستيهائى مى‌يابم كه كاهلى يا رنجورى مرا از زدايش آنها بازداشته است. پژوهش حاضر هم، يكى از اين شمارست.

اين سخنان را از سر «فروتن نمائى» هاى مصنوع و مرسوم نمى‌گويم، بلكه از بن دندان و ميان جان و به صدق دل بيان مى‌كنم؛ و همان قدر كه از آن نقصان ملولم، بدين صداقت شادمانم.

[1] آشنائى با بحار الأنوار، ص 245.

[2] بايد خاطر نشان كنم كه عباراتى چند از توضيحات مرحوم مجلسى، روى هم رفته، به اندازه يك نيم صفحه از متن، بضرورت، و برغم آيين‌منديهاى مرسوم تصحيح انتقادى و اصل امانت، كنار گذاشته شد.

[3] براى تفصيل ماجرا، نگر: گزيده تاريخ بيهقى، به كوشش دكتر محمّد دبير سياقى، ص 75 و 76.