- نويسنده فرحة الغرى‌[1]

نويسنده فرحة الغرى، «غياث الدّين عبد الكريم بن جمال الدّين احمد بن سعد الدّين أبى ابراهيم موسى بن جعفر بن محمّد بن أحمد بن محمّد بن طاوس الحسنى العلوى» است.

وى در شعبان سال 647 ه در حائر حسينى (كربلاى معلّا) زاده شد. در موطن پدران بزرگوارش، حلّه، باليد. بيشترينه دانش‌اندوزى‌اش در بغداد بود.

سيّد عبد الكريم بن طاوس از خاندانى بلند آوازه و علم پرورست. بنو طاوس خاندانى بزرگ و باشنده حلّه بودند و به خاطر جدّ اعلاشان، أبو عبد اللَّه محمّد بن اسحاق، بدين لقب خوانده مى‌شوند. چه، محمّد بن اسحاق را چهره‌اى زيبا و منظرى نيكو بود، ولى پاهايش با جمال هيأت او تناسبى نداشتند؛ از اين رو، او را «طاوس» لقب داده بودند.

نسب اين خاندان به امام حسن بن على- 8- مى‌رسد. ترتيب اين تبار، از محمّد بن اسحاق، ملقّب به طاوس، چنين است:

محمّد بن اسحاق بن الحسن بن محمّد بن سليمان بن داود بن الحسن المثنّى، ابن الحسن السبط، ابن على بن أبى طالب :.

نياى ايشان داود، برادر رضاعى امام جعفر صادق- 7- بوده، از جانب مادرش، امّ خالد بربريّه، كه «دعاى امّ داود» به وى منتسب است- چنان كه سيّد على بن طاوس در إقبال الأعمال بدان تصريح نموده.

اين خاندان، در بدايت امر، در سورا بودند. سپس به بغداد و حلّه رفتند. ابو عبد اللَّه محمّد بن اسحاق، ملقّب به طاوس (كه احتمالا در آغازه‌هاى سده چهارم هجرى مى‌زيسته)، از نخستين كسانى بود كه مقام نقابت را در سورا بر عهده داشتند. در خاندان او، سيّد رضى الدّين على، عمّ صاحب فرحة الغرى، بيش از ديگران در جهان تشيّع آوازه يافت و هر گاه از «ابن طاوس» يا «سيّد بن طاوس»، بى‌هيچ قيد و نشانه ديگر سخن مى‌رود، معمولا مراد اين دانشمند بلندپايه است.

بارى، سيّد عبد الكريم بر دانشوران بزرگى دانش آموخت. شمارى از آنان‌اند:

پدرش، شريف نقيب جلال الدّين احمد، و عمّش، شريف نقيب رضى الدّين، و محقّق‌

[1] در نگارش اين نقد حال، از اين مآخذ بهره‌ور بوده‌ام:

فرحة الغرى، منشورات الرّضى، قم، بى‌تا، صص 3- 7؛ و: فرحة الغرى، تحقيق: السّيّد تحسين آل شبيب الموسوى، مركز الغدير للدّراسات الإسلامية، چ 1: 1419 ه- 1998 م.، صص 19- 25؛ و: كتابخانه ابن طاوس، صص 19- 39؛ و: دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، مقاله« ابن طاوس»؛ و: الذّريعة، ج 14، ص 233 و 234.