ب) ضرورت شريعت در سلوك عرفانى؛

ج) مؤلفه‌هاى عرفان شريعت‌گرا و شريعت‌گريز.

الف) شريعت، معانى و لوازم آن‌

«شرع» از ماده «شرع» (بر وزن زرع» در اصل به معناى راه روشن است، راه ورود به نهرها را نيز «شريعه» مى‌گويند. سپس اين كلمه در مورد اديان الهى و شرايع آسمانى كاربرد يافته، چون راه روشن سلوك و سعادت در آن است و طريق وصول به آب حيات و زندگى حقيقى، معقول و حيات طيّبه در آن از حيث معرفت، معنويت و كمالات وجودى تبيين شده است چه اينكه آب نماد و نمود حيات و طهارت است و زندگى واقعى در طهارت عقل و روح و نزاهت جسم و جان از هرگونه انحراف و انحطاط يا كژانديشى و كژراهه رفتن است كه تنها در پرتو شريعت وحيانى و دينى ممكن و تحقق‌پذير است. در تفسير نمونه آمده است: «شريعت» راهى است كه براى رسيدن به آب در كنار نهرهايى كه سطح آب از ساحل نهر، پائين‌تر است احداث مى‌كنند، سپس به هر راهى كه انسان را به مقصد و مقصودش مى‌رساند اطلاق شده است، به كار گرفتن اين تعبير در مورد آئين حق، به خاطر آن است كه انسان را به سرچشمه وحى و رضايت الهى و سعادت جاويدان كه همچون آب حيات است مى‌رساند ...» [1] و علامه طباطبايى فرمودند: «شريعت عبارتست از طريقه‌اى خاص، طريقه‌اى كه براى امتى از امتهاى پيامبرى از پيامبران مبعوث به شريعت تعيين و آماده شده باشد مانند شريعت نوح، شريعت ابراهيم، شريعت موسى، شريعت عيسى و شريعت محمد 6 ...» [2] كه به تعبير استاد شهيد مطهرى: «اختلاف شرايع پيشين با شريعت ختميه به اصطلاح اختلاف تباينى و از نوع تضاد نيست بلكه اختلاف فرعى‌

[1]. شيرازى، مكارم، تفسير نمونه، ج 21، ص 268.

[2]. طباطبايى، تفسير الميزان، ج 5، ص 574 و ج 18، ص 252.