\* معانى توحيد

\* توحيد در لغت تفريد است و در اصطلاح اهل ذوق به تفريد وجود محض است.[1]

\* هجويرى گويد: «حقيقت توحيد حكم كردن بر يگانگى خداست و چون خدا يكى است بى‌قسيم اندر ذات و صفات خود و بى‌شريك و بى‌بديل اندر افعال خود، موحدان وى را بدين صفت دانند و دانش و علم آنها را به يگانگى خدا توحيد خوانند.

توحيد بر سه گونه است، يكى علم حق مرحق را و آن علم او بود به يگانگى خود و ديگر توحيد حق بر خلق را و آن حكم وى بود به توحيد بنده و آفرينش توحيد اندر دل وى و سوم توحيد خلق باشد مرحق را و آن علم ايشان بود به وحدانيت خداى عز و جل، پس چون بنده به حق عارف بود بر وحدانيت وى حكم تواند كرد.»[2]

\* خواجه عبد الله انصارى گويد: توحيد «اقرار» عامه مؤمنان راست و توحيد «معرفت» عارفان و صديقان راست. توحيد اقرار آن است كه الله را يكتاگويى و توحيد معرفت آن است كه الله را يكتا باشى.[3]

\* انواع توحيد:

«توحيد عام يكى شنيدن است و توحيد خاص يكى داشتن و توحيد خاص الخاص يكى ديدن.»[4]

\* توحيد چهار قسم است:

1. توحيد شهودى‌

2. توحيد علمى‌

[1] - مصباح الهدايه، ص 61.

[2] - كشف المحجوب، ص 357.

[3] - نقل از عده، ج 4، ص 267 و 429.

[4] - رسائل خواجه عبد الله انصارى، ص 140.