زندگى گرفته تا رهايى از افسردگى در اثر اشتغالات روزمره، تا بهره مندى در مجالس ذكر و انس با حضرت حقّ. و به اصطلاح رايج امروز، هرگونه قرائت از اشعار حافظ، درست و بلكه در راستاى غرض سراينده آن مى باشد.

چگونه اشعار حافظ را معنا كنيم؟

اين بود اصول ديدگاه‌هاى گوناگون درباره شخصيت حافظ و اشعار او. احتمال ديگرى به جز آن چه ياد شد، به نظر نمى آيد. اينك اين ماييم و گزينش يكى از اين ديدگاه‌ها؛ ليكن انصاف اين است كه براى جلوگيرى از هرگونه پيش داورى در اين زمينه، حداقل نخست بايد نكات زير را مدّنظر قرار دهيم و آنگاه به انتخاب دست بزنيم:

1. آنچه جزو محكمات كتاب و سنت است و قدم اول در عرفان اسلامى است، اين است كه امكان ندارد كسى با قلبى آلوده و دامنى ناپاك، به خلوتگاه انس با حق راه يابد، بلكه حتّى اگر گرد ناپاكى بر روح او نشسته باشد، نامحرمى است كه بى محابا دست ردّ بر سينه او كوبيده خواهد شد:

روشنى اين مسأله به حدّى است كه نه تنها نقل، بلكه عقل هم بر آن گواه است؛ زيرا اگر بپذيريم كه انسان بر فطرت توحيد آفريده شده و جوهره و ملاك انسانيت انسان، فطرت توحيدى او است، و فلسفه خلقت او در اظهار كمالات توحيدى نهفته در فطرت او است، چنانكه انبياى الهى و اوصياى آنان : همواره چنين بوده‌اند، و همچنين بپذيريم كه اصلى‌ترين حجابهايى كه مانع ظهور كمالات فطرى انسان است، حجاب گناهان، غفلت ها و آلودگى‌هاى مادّى است، به راحتى روشن.

[1]. ديوان حافظ، تصحيح قدسى، غزل 568.