(1) پس اين است نفاق و ستونها و بخشهاى آن. و خداوند كه ذكر و يادش بسى والاست بر بندگان خود مسلّط و فرمانرواى مطلق است كه نيرويش استوار و قدرتش محكم و بركتش سرشار و حكمتش تابان و حجتش پيروز و دينش سره و سخنش حق و نيكرفتاريهايش پيشاپيش رسيده و نسبتش صافى و ترازوهايش بهنجار و عادلانه و رسالتهايش (يكى پس از ديگرى) رسيده و نگهبانانش حاضر و آماده‌اند.

(2) سپس (خداوند) بد كارى را گناه شمرد و گناه را فتنه و فتنه را پليدى و نكوكارى را غنيمت و بازگشت (از گناه و جلب خرسندى خود را) توبه‌[1] و توبه را پاكساز دانست. (3) پس هر كه توبه كند، هدايت شود و هر كه فريفته و مفتون (دنيا) شود گمراه گردد و تا به درگاه خداوند توبه نبرد و به گناهش اعتراف نكند و به بهشت باور نيارد (همچنان گمراه بماند). بر حسب مشيّت خدا جز هلاك‌شونده (اى كه سزايش هلاكت است) كسى هلاك نشود.

(4) خدا را، خدا را، چه قدر آنچه نزد اوست وسيع و گسترده و همه‌گير است، از توبه (پذيرى) و رحمت و نويد و بردبارى بزرگوارانه (ذات مقدسش)، و چه قدر آنچه او راست ناگوار است، از كيفرها[2] و دوزخ و عزّت (بى‌نيازى و بيزارى و بى‌اعتنايى به نااهلان) و توانمندى و كوبندگى شديد! پس هر كه به طاعت خدا كامياب و پيروز شود كرامت خدا را برگزيده و هر كه هماره در نافرمانى خداست انتقام و خيم او را بچشد. و آنجاست پسين سراى فرجام.

(5)

از سخنان آن حضرت 7 به كميل بن زياد (كه پس از ياد كردن پاره‌اى چيزها فرمود)

[3] (6) به راستى اين دلها ظرفهايى هستند و بهترين آنها آن است كه گنجاتر و نگهدارنده‌تر باشد. آنچه مى‌گويمت از من (فراگير و) به دل بسپار.

(7) مردم سه گروهند: دانشمندى ربّانى، و دانشجويى بر راه رستگارى، و سفلگانى گول و بيحاصل كه دنباله رو هر بانگى باشند و به هر بادى بگردند. از پرتو دانش روشنى نگيرند تا راه (به حقيقت) برند و به پايه محكمى پناه نياورند كه نجات يابند.

(8) اى كميل‌[4] دانش بهتر از مال است، دانش تو را پاسبانى مى‌كند و تو مال را پاسبانى كنى، خرج‌

[1] در كافى به جاى« جعل الحسنى غنما و العتبى توبة»[ و جعل الحسنى عتبى و العتبى التوبة- نكوكارى را مايه رضاى خود قرار داده و( طريق) رضايت‌طلبى را( همراه با بازگشت بالمرّة از گناه)، توبه قرار داده است‌].

[2] در متن« و ما انكر ما لديه من الانكال» و در كافى‌[ و ما انكل ما لديه من الانكال- چه رنج افزاست آنچه از كيفر نزد اوست؟!] آمده است.

[3] اين بيانات در خصال و در نهج البلاغه نيز با اندك تفاوتى باز گفته آمده است.

[4] كميل از ياران بزرگ امير مؤمنان 7 و از مردم يمن بود. بزرگوارى و ارج اين بزرگمرد چنان بود كه بانوان هم در سراپرده‌هاى خويش از آن گفت و گو مى‌كردند و دوست و دشمن بدان اعتراف داشتند. ذهبى گويد:

« كميل بن زياد بن نهيك بن هيثم نخعى از على 7 و جز او روايت كرده. وى با على 7 در پيكار صفّين حاضر بود. مردى شريف و فرمانش نافذ و خود مورد اعتماد و پارسا بود و با وجود تشيّع خويش( كه مستلزم ملازمت و مصاحبت دائم با امام 7 بود) حديث كم دارد. حجاج كه خدايش لعنت كناد او را بكشت 83 ه.» تنقيح المقال.