كردن و بخشيدن مال را نابود مى‌كند[1] ولى دانش با بخشيدن (و نشر دادن) افزونى يابد. دانش حاكم و مال محكوم است.

(1) اى كميل بن زياد! دانا دوستى آيينى است كه (مردم) بدان مى‌گروند و انسان (دانشمند) بدان در زندگيش فرمان پذيرى (ديگران) و پس از مرگش ياد كرد زيبا (و نيكنامى) به دست آرد.[2] (2) سود مال با نابودى (اصل) آن از بين مى‌رود. مال اندوزان گر چه (به صورت) زنده‌اند (به معنى) مرده‌اند، و دانشمندان تا روزگار بپايد جاويد و پاينده‌اند. عين وجودشان ناپديد مى‌شود (ولى) نمودار آثارشان در دلها موجود است. (3) هان! به راستى اينجا- اشاره به سينه خود فرمود- دانش انبوهى است كه دانش اندوزانى براى آن نيافتم. بلى، فراگيرنده‌اى غير امين يافتم كه ابزار دين را در طلب دنيا بكار برد، از حجتهاى خدا، به زيان دوستان او كمك گيرد و از نعمت خدا براى نافرمانيهاى (نسبت به) او مدد جويد، يا كسى كه مطيع (و دلسپرده) حاملان علم حقّ است امّا بينائى (و هوشمندى سرشارى) در درك رموز و دقائق آن ندارد، با نخستين شبهه‌اى كه به او رخ نمايد در دل گرفتار شك شود. بار الها، نه اين و نه آن،[3] يا آن كس كه غرقه لذّت و پايبند شهوت است و يا آن كه آزمند و فريفته مال اندوزى و پس اندازى است. اين دو (هيچ يك) از نگهبانان دين و بينادلان و تعيين‌كنندگان نيستند، مانندتر به اينان چهارپايان چرنده‌اند. اين چنين است كه دانش به مرگ حاملان خود (دانشمندان راستين) بميرد.

(4) بار الها![4] بلى، زمين (هرگز) از امامى كه قائم خداست تهى نماند، خواه پيدا و شناخته باشد يا بيمناك و ناپيدا[5] تا حجتها و دلايل خدا باطل نشود و راويان قرآنش از بين نروند. و آنان كجايند؟!

[1] در ن، به جاى« تفنيه»[ تنقصه- آن را مى‌كاهد] آمده است.

[2] در ن، به جاى« محبة العالم دين يدان به، به يكسب الانسان ...»[ العلم دين يدان به، به يكتسب الانسان- دانش، دينى است كه مردم بدان بگروند، بدان آدمى در زندگيش فرمان پذيرى( ديگران را) به دست آرد ...] آمده است. اين دانش دوستى از آن روست كه دانش شبيه‌ترين چيزها به دين است. در ميان قوم خود چون نبى در ميان امت خويش است و اطاعت از دارنده دانش( يعنى از دانشمند) در زندگى او، و ستودن و ياد خير او پس از مرگش بر دينداران واجب است.

[3] يعنى نه اين گروه توانايى حمل بار دانش را دارند و نه آن گروه شايسته امانتدارى آن هستند.- م.

[4]« اللّهم بلى- آرى، بار الها، يا پروردگارا» در اينجا از باب استثناء است و بيان بعدى را كه خاصّ است از حكم كلّى و عام قبلى مستثنى مى‌سازد يعنى با آنكه دانش به مرگ دانشمند مى‌ميرد ولى امامانى هستند كه هماره زنده و جاويدند و بار امانت علم الهى را بر سينه مى‌كشند و نگهبان آنند.- م.

[5] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« او خائفا مغمورا»[ او خائفا مفردا- يا ترسان و تنها] آمده( و مراد ائمه اطهار به روزگار تقيّه و حضرت قائم عجّل الله تعالى فرجه الشريف است.- م.)