[ «حزم چه بوَد بد گمانى در جهان»]

453-

اشاره است به حديثى كه در ذيل شماره (394) مذكور افتاد. [1] [ص 86 احاديث مثنوى‌]

[ «حق همى‌گويد نظرمان بر دل است»]

454-

اشاره است به حديثى كه در ذيل شماره (316) ذكر كرديم. [2] [ص 87 احاديث مثنوى‌]

[ «دل نظرگاه خدا وان گاه كور!»]

455-

به ذيل شماره (316) رجودع كنيد. [3] [ص 87 احاديث مثنوى‌]

[نيست آگه جز خدا بر اوليا]

456-

مستفاد است از لفظ و مضمون حديثى كه در ذيل شماره (291) نوشته شده است. [4] [ص 87 احاديث مثنوى‌]

[حبّ اشيا كور سازد كر كند]

457-

مقتبس است از حديثى كه در ذيل شماره (191) مذكور گرديد. [5] [ص 87 احاديث مثنوى‌]

[نور چشم مصطفى باشد نماز]

458-

______________________________ [1] اشاره است بدين خبر:

الحَزمُ سُوءُ الظَّنِّ (1).

جامع صغير، ج 1، ص 150، كنوز الحقائق، ص 58 كه در مجمع الامثال (ص 175) منسوب است به أكثم بن صيفى.

و در نامه امير المؤمنين على 7 به فرزندش امام حسن 7 چنين آمده است:

وَ لا يَغْلبَنَّ عَلَيْكَ سُوءُ الظَّنِّ فَإنَّهُ لا يَدَعُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَليلٍ صُلْحًا، وَ قَدْ يُقَالُ: منَ الْحَزْم سُوءُ الظَّنِ‌

هرگز بد گمانى بر تو غلبه نكند كه بين تو و دوستت صلح و صفايى باقى نگذارد و گفته مى‌شود كه از ابزار تصميم مطمئن و دور انديشى (در آنجا كه دشمن در كمين است) بد گمانى و سوء ظن داشتن است. تحف العقول ص 79.

(1) نشانه دور انديشى (در آنجا كه دشمن در كمين است) بد بينى و سوء ظن- داشتن است.

[2]

قَالَ رَسُولُ اللَّه 6 يَا أَبَا ذَرْ، ... إنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إلَى صُوَركُمْ وَ لَا إلَى أَمْوَالكُمْ وَ لكنْ يَنْظُرُ إلى‌ قُلُوبكُمْ وَ أَعْمَالكُمْ (1).

مستدرك الوسائل ج 11 ص 264 باب 20 ح 12951 مسند احمد، ج 2، ص 285 مسلم، ج 8، ص 11 احياء العلوم، ج 3، ص 190 جامع صغير، ج 1، ص 73 با مختصر تفاوت.

و با تعبيرى ديگر:

قَالَ رَسُولُ اللَّه 6 إنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إلَى صُوَركُمْ و أَمْوَالكُمْ وَ إنَّمَا يَنْظُرُ إلى‌ قُلُوبكُمْ وَ نيَّاتكُمْ.

جامع الأخبار ص 100.

پيامبر اكرم 6 فرمود: خداوند به چهره‌ها و اموالتان نمى‌نگرد، بلكه به دلها و نيت‌هايتان مى‌نگرد.

انَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ الَى اجْسَادكُمْ وَ لَا الَى صُوَركُمْ وَ لَكنْ يَنْظُرُ الَى قُلُوبكُمْ (2).

مسلم، ج 8، ص 11 [ص 58 احاديث مثنوى‌] (1) پيامبر اكرم 6 به ابوذر فرمود: اى ابوذر، خداوند به چهره‌ها و اموالتان نمى‌نگرد، بلكه به دلها و اعمالتان مى‌نگرد.

(2) خداوند به پيكر و چهره شما نمى‌نگرد، بلكه به دلهايتان نگاه مى‌كند.

[3] مستفاد است از حديث ذيل:

قَالَ رَسُولُ اللَّه 6 يَا أَبَا ذَرْ، ... إنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إلَى صُوَركُمْ وَ لَا إلَى أَمْوَالكُمْ وَ لكنْ يَنْظُرُ إلى‌ قُلُوبكُمْ وَ أَعْمَالكُمْ (1).

مستدرك الوسائل ج 11 ص 264 باب 20 ح 12951 مسند احمد، ج 2، ص 285 مسلم، ج 8، ص 11 احياء العلوم، ج 3، ص 190 جامع صغير، ج 1، ص 73 با مختصر تفاوت.

و با تعبيرى ديگر:

قَالَ رَسُولُ اللَّه 6 إنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إلَى صُوَركُمْ و أَمْوَالكُمْ وَ إنَّمَا يَنْظُرُ إلى‌ قُلُوبكُمْ وَ نيَّاتكُمْ.

جامع الأخبار ص 100.

پيامبر اكرم 6 فرمود: خداوند به چهره‌ها و اموالتان نمى‌نگرد، بلكه به دلها و نيت‌هايتان مى‌نگرد.

انَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ الَى اجْسَادكُمْ وَ لَا الَى صُوَركُمْ وَ لَكنْ يَنْظُرُ الَى قُلُوبكُمْ (2).

مسلم، ج 8، ص 11 [ص 58 احاديث مثنوى‌] (1) پيامبر اكرم 6 به ابوذر فرمود: اى ابوذر، خداوند به چهره‌ها و اموالتان نمى‌نگرد، بلكه به دلها و اعمالتان مى‌نگرد.

(2) خداوند به پيكر و چهره شما نمى‌نگرد، بلكه به دلهايتان نگاه مى‌كند.

[4] مستفاد است از مضمون حديث:

اوْليَائى تَحْتَ قبَابي لَا يَعْرفُهُمْ غَيْري (1).

احياء العلوم، ج 4، ص 256، كشف المحجوب هجويرى طبع لنينگراد، ص 7 [ص 52 احاديث مثنوى‌]

عَنْ أَبي جَعْفَرٍ عَنْ آبَائه عَنْ عَليٍّ : قَالَ: إنَّ اللَّهَ أَخْفَى أَرْبَعَةً في أَرْبَعَةٍ أَخْفَى رضَاهُ في طَاعَته فَلَا تَسْتَصْغرَنَّ شَيْئاً منْ طَاعَته فَرُبَّمَا وَافَقَ رضَاهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى سَخَطَهُ في مَعْصيَته فَلَا تَسْتَصْغرَنَّ شَيْئاً منْ مَعْصيَته فَرُبَّمَا وَافَقَ سَخَطُهُ (مَعْصيَتَهُ) وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى إجَابَتَهُ في دَعْوَته فَلَا تَسْتَصْغرَنَّ شَيْئاً منْ دُعَائه فَرُبَّمَا وَافَقَ إجَابَتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى وَليَّهُ في عبَاده فَلَا تَسْتَصْغرَنَّ عَبْداً منْ عَبيد اللَّه فَرُبَّمَا يَكُونُ وَليَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ.

وسائل‌الشيعة ج 1 ص 116 باب 28 ح 291.

امام باقر 7 از پدرانش از حضرت على 7 نقل مى‌كند كه فرمودند: به يقين خداوند متعال چهار چيز را در چهار چيز پنهان كرده است: رضايت و خوشنوديش را در فرمانبرداريش نهفته است پس هيچ يك از طاعاتش را كوچك نشمر، چه بسا همان با رضايتش قرين باشد و تو ندانى.

و خشمش را در نافرمانيش نهفته است پس هيچگاه معصيتى را كوچك نشمر، چه بسا همان با خشمش قرين باشد و تو ندانى.

و اجابت و قبولش را در دعايش پنهان كرده پس هيچگاه دعايى را كوچك نشمر، چه بسا همان با اجابتش قرين باشد و تو ندانى.

و دوستش را در ميان بندگانش پنهان كرده پس هيچگاه كسى را كوچك نشمر، چه بسا همان ولى و دوست خدا باشد و تو ندانى.

(1) حديث قدسى: دوستان من زير سقف و گنبدهاى خاص من به سر مى‌برند و كسى جز من از آنان خبر ندارد.

[5] اشاره به حديث ذيل است:

حُبُّكَ للشَّيْ‌ء يُعْمي وَ يُصمُّ (1).

من لا يحضره الفقيه ج 4 ص 380 باب و من ألفاظ رسول الله 6 الموجزة ح 5814- و كشف الغمة ج 1 ص 144 مسند احمد، ج 5، ص 194؛ احياء العلوم؛ ج 3، ص 25، جامع صغير، ج 1، ص 145، كنوز الحقائق، ص 56. [ص 25 احاديث مثنوى‌] (1) اگر به چيزى علاقه شديد پيدا كردى آن علاقه، قدرت تشخيص را از تو مى‌گيرد (و كور و كرت مى‌كند.)