«وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِينَ»[1]

و هركه جز اسلام دينى بجويد هرگز از وى پذيرفته نشود و در آخرت از زيانكاران است.

پس اسلام همان آيين فراگير جهانى است، هركه از آن سر برتابد از شاهراه اصلى سر تافته و سرانجام راه را گم كرده است. اينچنين مسلمانان، با ايمان به همه پيامبران بى هيچ تفاوتى، پرورش يافته‌اند:

«قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى‌ إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِيَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌ وَ ما أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»[2]

بگوييد: ما به خدا و به آنچه بر ما نازل شده و به آنچه بر ابراهيم و اسحاق و يعقوب و اسباط نازل آمده و به آنچه بر همه پيامبران از سوى پروردگارشان داده شده ايمان آورده‌ايم، ميان هيچ يك از ايشان فرق نمى‌گذاريم و در برابر او تسليم هستيم.

اين است سخن قرآن، كه به كلمه توحيد و توحيد كلمه فرا مى‌خواند، و ندا در مى‌دهد كه با تسليم در برابر پروردگار جهانيان، فرقى ميان اديان نيست، و اين است راه درست همبستگى و جز اين، گمراهى و از هم گسستگى است:

«فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ فِي شِقاقٍ»[3]

پس اگر آنان هم به آنچه شما بدان ايمان آورده‌ايد ايمان آوردند قطعاً هدايت شده‌اند، ولى اگر روى برتافتند، جز اين نيست كه سر ستيز دارند.

در اين آيه ديدگاه يهود و نصارا را كه دعوى جدايى و برترى جويى سر مى‌دادند نادرست و فاجعه‌آميز مى‌خواند: «وَ قالُوا كُونُوا هُوداً أَوْ نَصارى‌ تَهْتَدُوا»؛ يعنى يهود مى‌گفتند به يهوديت گراييد، نه هيچ آيين ديگرى؛ تا هدايت يابيد. و نصارا مى‌گفتند بر سر نصرانيت باشيد تا هدايت يابيد. قرآن سخن هر دو گروه را ردّ كرده، به حلقه زدن پيرامون آيين پاك ابراهيمى فرا مى‌خواند:

«قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ»[4]

بگو، نه بلكه بر آيين ابراهيم حقيقت گرا هستم و وى از مشركان نبود.

[1] . آل عمران/ 85.

[2] . بقره/ 136.

[3] . بقره/ 137.

[4] . بقره/ 135.