وَ إِبْراهِيمَ الَّذِي وَفَّى أَلَّا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‌ وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌ (نجم/ 39- 37) و در كتب ابراهيم، همان كسى كه وظيفه خود را به طور كامل ادا كرد كه هيچ كس بار گناه ديگرى را بر دوش نمى‌گيرد و اين‌كه براى انسان بهره‌اى جز سعى و كوشش او نيست.

اين چيزى است كه عقل سليم و خرد رشيد به آن اذعان دارد و حكمت بالغه گواه آن است كه هر كس در گرو عمل خويش است (مدثر/ 38) و آنچه كِشته، خود درو مى‌كند و گناه شخص را بر ديگرى نخواهند نوشت. (نور/ 11)

پرسش اين است كه چگونه مفاد آيات ياد شده با آيه ذيل سازگار است كه مى‌فرمايد:

آن‌ها بايد روز قيامت، (هم) بار گناهان خود را به طور كامل بر دوش كشند و هم سهمى از گناهان كسانى كه به خاطر جهل، گمراهشان مى‌سازند! بدانيد آن‌ها بار سنگين بدى بر دوش مى‌كشند! (نحل/ 25)

نيز جاى ديگر فرمود:

وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ‌ (عنكبوت/ 12- 13) و كافران به مؤمنان گفتند: «شما از راه ما پيروى كنيد، (و اگر گناهى دارد) ما گناهانتان را بر عهده خواهيم گرفت!» آنان هرگز چيزى از گناهان اين‌ها را بر دوش نخواهند گرفت. آنان به يقين دروغگو هستند! آنها بار (گناهان) خويش و بارهاى گناهان (ديگران) را بر دوش خواهند كشيد و روز قيامت بى‌چون از آنچه به دروغ برمى‌بستند به درستى پرسيده خواهد شد.

اما حكايت رهبران و مرشدان به حق و باطل داستانى ديگر است. آنان در عمل كسانى كه از دعوت ايشان متأثر شده‌اند- اگر خير بوده به ثواب و اگر شر بوده به عقاب- شريكند.

مرحوم صدوق از امام باقر عليه السلام روايت كرده است:

هر كس از بندگان خدا كه سنتى هدايتگر بنا نهد، براى اوست مثل پاداش هر كه به آن عمل كند. بدون آن‌كه چيزى از پاداش عمل كنندگان كاسته شود و هر كس از بندگان خدا كه سنت گمراه كننده‌اى بنا نهد براى اوست مثل وزر كسى كه به آن عمل كند، بدون آن‌كه در سنگينى بار كاهشى باشد. (صدوق، 1392 ق، ص 133)