تفسير كرد. پس اگر روش ما اين باشد كه در تك تك جزئيات برويم سراغ روايات ظهر و بطن، روش اشتباهى را پيش گرفته‌ايم. اصلًا چنين چيزى نبوده است!

ائمه عليهم السلام تأكيد مى‌كردند كه برويد خودتان از قرآن بفهميد و راهش را هم ياد داده‌اند. بيشترين تأكيدى كه ائمه عليهم السلام براى حل رموز قرآن و فهم معانى دقيق قرآن بيان داشته‌اند، اين است كه فرموده‌اند: شما وقتى مى‌خواهيد به حقانيت و مفاهيم عاليه قرآن دست يابيد، برويد سراغ آن نكته‌هايى كه در آيه اعمال شده است، ظرافتها، يعنى يكى از طرقى كه به ما آموخته‌اند، اين است كه سطحى نگر نباشيد؛ ببينيد در آيه چه نكته‌هاى ظريفى وجود دارد كه شما از آن نكته مى‌توانيد به معناى واقعى و اصيل پى ببريد. ائمه عليهم السلام بر اين مسأله خيلى تأكيد داشته‌اند. يك مفسّر بايد به نكات و ظرائف آيات توجه كند، نه اين‌كه فقط برود سراغ «المنجد» ببيند اين كلمه معنايش چيست! پس ائمه عليهم السلام نقش اساسى داشته و راه كشف مفاهيم عاليه قرآن را به جويندگان حقيقت آموخته‌اند.

برخى از افراد شاخص تابعين از مولا اميرالمؤمنين عليه السلام سؤال كردند كه ما احياناً با مشكلاتى در فهم قرآن روبه‌رو مى‌شويم، چه‌كار كنيم؟ حضرت آن‌ها را به عترت راهنمايى كردند و امام باقر عليه السلام شاخص دوره تابعين بودند و همه به امام رجوع مى‌كردند. حضرت در عهد تابعين به عنوان شاخصى براى حل مشكلات تمام مردم مطرح بود. اصلًا خانه حضرت پناه علما بود براى فهم همه جانبه دين. دوره تابعين دوره‌اى بود كه همه به خاندان نبوّت علاقمند بودند، همان‌گونه كه ابن نديم در الفهرست مى‌گويد: تابعين همه گرد شمع امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام مى‌چرخيدند و از ايشان استفاده مى‌كردند. پس نقش ائمه عليهم السلام در تمام ادوار نقش معلم بوده است. عبدالكريم شهرستانى مى‌گويد: در فكر بودم كه يك تفسير قرآن بنويسم، ولى دنبال استاد مى‌گشتم و چون مى‌دانستم استاد بايد از خاندان پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم باشد، مدت‌ها كاوش كردم «حتى عثرتُ على سيدٍ جليل مِن ذريه رسول الله ...» و تفسير را شروع كردم با اين عقيده كه حل معضلات قرآن بايد از اين طريق حل شود. پس اين نقش والاى ائمه عليهم السلام، مسأله‌اى بوده كه در صدر اسلام مطرح بوده است! بنابراين ما نيز نمى‌توانيم اين نقش را ناديده بگيريم. آن‌چه كه من مى‌خواهم عرض كنم، اين است كه اگر بنا باشد ما براى فهم يك آيه دقيقاً ببينيم چه روايتى ذيل آيه هست، به مشكل برمى‌خوريم؛ زيرا ذيل بسيارى از آيات هيچ روايتى نيست. پس ما خودمان موظفيم كه پيرامون قرآن كاوش و تحقيق كنيم و مطالب اساسى‌