ث- تناسب ميان سوره‌ها: آيت‌الله معرفت، «تناسب ميان سوره‌ها» را نوعى تكلّف مى‌داند و دلايل قائلان به تناسب ميان سوره‌ها را كافى نمى‌داند. (معرفت، پيشين، صص 332- 324 و 1378، ص 412)

تشبيه‌هاى زيبا و تصويرگرى آراسته‌

تشبيه، تصويرى فنى است كه معانى را در قالب مثال، در خيال ترسيم مى‌نمايد. تشبيهات قرآنى از متين‌ترين تشبيهاتى است كه در كلام عرب يافت مى‌شود. (معرفت، 1378، صص 413- 412 و 1386، ج 5، ص 333) آيت‌الله معرفت به بررسى انواع تشبيهات در قرآن كريم با ذكر نمونه‌هاى متعددى پرداخته است. (ر. ك: معرفت، 1386: ج 5، صص 343- 339) به عنوان مثال: وَ الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ‌ صبح به موجودى كه تنفس مى‌كند تشبيه شده است كه شعاع، نور و روشنايى آن، نَفَس‌هاى اوست. وَ اللَّيْلِ إِذا عَسْعَسَ‌ (تكوير/ 17) تشبيه شب به كسى كه رو برمى‌گرداند. وَ اللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ وَ الصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ (مدثر/ 34- 33) تشبيه شب به آن كه رو برمى‌گرداند و صبح به آن كه حجاب برمى‌دارد و رو نمايان مى‌كند. (معرفت، همان، صص 345- 342)

استعاره‌هاى زيبا

استاد معرفت با بيان برخى ديدگاه‌هاى علماى بيان، بر اهميت و جايگاه استعاره مى‌افزايد: استعاره نوعى مجاز است كه به جهت علاقه‌ى مشابهت ميان معناى حقيقى و مجازى بر" مجاز" به جهت مبالغه و حقيقت ادعا شده، برترى و تفوق دارد و بر تشبيه نيز به جهت قرار دادن مشبه از جنس مشبه به برترى دارد. بدين روى، در استعاره مبالغه‌اى است كه در هيچ كدام از انواع تشبيه اين مبالغه وجود ندارد. ايشان استعاره را مجاز عقلى مى‌دانند نه مجاز لغوى، به جهت تصرف در امر عقلى، (معرفت، همان، صص 386- 385) درحالى كه بزرگانى چون جرجانى، آن را از قسم مجاز لغوى دانسته‌اند. (عرفان، 1380، ج 2، صص 140)

برخى از استعاره‌ها

- أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ‌ (انعام/ 122) استعاره «وفاقيه» و «عناديه» است. «ميت»، استعاره براى «گمراهى» است كه با «مرگ» قابل جمع نيست؛ پس عناديه است. «أحيينا»، زنده كردن با «هدايت» قابل جمع است، پس وفاقيه است.

- فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ‌ (آل‌عمران/ 21) «بشارت» كه براى خبرهاى «خوش» بكار مى‌رود، به جاى «انذار» كه ضد آن است، استعاره آورده شده است كه استعاره «عناديه» «تهكميه» و «تلميحيه» است.