مى‌نمايد؛ ثالثاً، مَدّ و غُنّه‌ى موجود در دو لفظ (اذاً) و (قسمه) نيز بر موسيقاى اين كلام افزوده است. (معرفت، همان: 140- 135)

6- پيوستگى نظم و آراستگى آهنگ قرآن‌

از جمله مهم‌ترين ابعاد اعجاز بيانى قرآن كه از همان روزهاى ابتداى نزول، عرب آن را لمس كرد و اقرار به ناتوانى از هم‌آوردى با آن نمود، پيوستگى نظم و آراستگى آهنگ قرآن (نظم آهنگ) است. اين نظم آهنگ به گونه‌اى است كه باعث تحريك احساسات آدمى شده و دل‌ها را شيفته خود مى‌كند، اولين چيزى كه گوش به هنگام شنيدن قرآن، آن را حس كرده است، نظام صوتى بديع و شگرفى است كه شامل حركات و سكنات واژگان است و در هنگام شنيدن آواى دل نشين گوش را مى‌نوازد. (معرفت، همان، صص 147- 141) بدنبال آن استاد، نظم آهنگ آيات قرآن كريم را به دو دسته «موسيقاى بيرونى يا ظاهرى» و «موسيقاى درونى يا باطنى» تقسيم‌بندى مى‌كند كه مقصود از «موسيقى بيرونى» همان دست‌آورد صنايعى مانند قافيه، سجع و تجزيه يا تقسيم سخن موزون به مصراع‌هاى مساوى و بحرهاى ساخته‌شده و «موسيقى درونى» دست‌آورد جلالت تعبير و ابهت بيان پديدآمده از مغز كلام، عنوان مى‌نمايد. (همان، صص 151- 150)

7- بيان معانى در قالب آهنگ حروف‌

يكى ديگر از ويژگى‌هاى بارز آيات قرآن، تناسب حروف در بيان معناست، به اين معنا كه اگر آيات متضمن تكريم و تشريف باشد، از الفاظ زيباى شگفت‌آور و ناب استفاده مى‌كند و اگر متضمن تهديد يا تهويل باشد، از الفاظ غليظ و شديد. مثلًاً آن‌جا كه آيات عذاب كفار و ظالمان مطرح مى‌گردد، نحس‌بودن صوت الفاظ كاملًا قابل درك است.[1] گويى آهنگ الفاظ، سنگينى فرياد و ناله‌ى كفار ازهر طرف را مى‌رساند و كاملًا بيانگر عذاب سختى است كه آنان از آن فرياد مى‌زنند. در واقع لفظ پيش از معنا، بيانگر حال جهنميان است. (همان، ج 5، صص 225- 222)

[1] . وَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ نارُ جَهَنَّمَ لا يُقْضى‌ عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا وَ لا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذابِها كَذلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ( فاطر/ 37- 36)