گزارش تفصيلى از كرسى نظريه‌پردازى آيت الله معرفت «نظريه بطن»

تدوين و تنظيم: حامد معرفت‌

فرزند آيت الله معرفت و پژوهشگر قرآنى حوزه علميه قم‌

درآمد

نظريه بطن از آخرين ثمرات علمى استاد راحل آيت‌الله معرفت «ره» و حاصل نزديك به 15 سال درگيرى فكرى و مطالعاتى وى بوده است. استاد اين نظريه را در سلسله كرسى‌هاى نظريه پردازى كه به همت پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى، گروه قرآن پژوهى، دفتر نهضت توليد علم و انجمن قرآن پژوهى برقرار شده بود، در ششم اسفندماه 1383 هجرى خورشيدى ارائه نمودند. بنا به توصيف دبير علمى كرسى، دكتر محمدعلى رضايى اصفهانى، اين جلسه كه در نوع خود اولين جلسه در حوزه علميه بوده است، با شكوه خاصى برگزار شده و اجتماعى كم‌نظير از اساتيد قرآن پژوه را گرد هم آورده بود.

نظريه بطن كه در نوشته‌هاى استاد عنوان تاويل نيز به خود گرفته است، به مدلول التزامى آيات قرآن اشاره دارد كه غير بيّن بوده، اما با تفكر و تعمّق، قابل كشف است. اين مدلول التزامى، در حقيقت جان كلام آيه است كه به وسيله زدودن خصوصيات غير مؤثر در قضيه، از جمله: زمان، مكان و مورد نزول و رسيدن به مفهومى كلى و عام بدست مى‌آيد. استاد معرفت در نظريه خود بر دو نكته تاكيد دارند: