دارد. ايشان صحابى دارد نه صحابه، صحابه جمع است كه همه را فرامى‌گيرد، يك‌جا هم كه صحابه هست ظاهرا غلط چاپى است. چون پيداست كه بعد ضمير مفرد آورده‌اند.

ايشان گفته ابن‌عباس صحابى جليل، اين مورد بحث است. يكى ابن‌عباس را قبول دارد، يكى قبول ندارد. ايشان به اين نتيجه رسيده كه مورد قبول بوده است. أبىّ را ايشان گفته صحابى جليل، شما قبول نداريد، آن بحث ديگرى است. بنابراين اگر مى‌خواهيم انتقاد كنيم، اگر مى‌خواهيم نقطه ضعفى بگوييم، بايد توجه كنيم.

نقدى بر نظريه بطن آيت‌الله معرفت (ره)

يك مسأله كه در كتاب‌هاى ايشان هست و قابل نقد است نظريه بطن يا تأويل است. تاويل قرآن، يعنى چه؟ انصافا مطلبى را كه گفته و مثال‌هايى كه زده به هيچ نحوى قابل قبول نيست. ايشان فرموده كه: «واعلموا انما غنمتم من شى‌ءفان لله خمسه» اين تاويلش اين است كه همه چيز را مى‌گيرد با بيانى كه دارند. اين‌كه همه مى‌دانند كه آيه خودش مى‌تواند معناى عام داشته باشد، يعنى همان جمله معروف كه العبرة بعموم او باطلاق الوارد لا بحسب المورد. خود آيه غنيمت را مطلقا مى‌گويد، غنيمت كل فائده است. در اين آيه كه ايشان مثال زدند، حرفشان هيچ قابل قبول نيست. اين تاويل در مقابل تفسير كه بخواهد يك معنايى غير از تفسير داشته باشد، با بيانى كه اين بزرگوار دارد، ظاهرا جور نمى‌آيد. تاويلاتى كه از ائمه ما نقل شده است، با اين بيان ظاهرا ... حالا يك جا يا دو جا اگر درست دربيايد، اين مثال‌هايى كه ايشان زده هر سه چهار تا مثالش را بنده دقت كردم، ديدم هيچ‌كدام قابل قبول نيست.

اميدوارم كه روح ايشان در اين محفل و مجلس بهره‌مند بشود و آثارى كه از ايشان علاقه‌مندان ايشان در تجديد چاپ كتاب‌هاى ايشان يك نقاط ضعفى كه گفته مى‌شود بررسى كنند، اگر هست، در متن يا در پاورقى جبران كنند كه خدمات يك عزيزى با اين‌همه تلاش با اين‌همه كوشش كار بيست سال، سى سال، گاهى ديدم كه نوشته‌اند سى سال اين كار ادامه دارد به خاطر بعضى جزئيات زير سؤال برود، فكر مى‌كنم راه حلش اين است كه اين نقاط كوچكى كه گوشه و كنار نوشته‌هاى ايشان پيدا مى‌شود، اين را هم مى‌شود به عنوان پاورقى، هم مى‌شود در متن تصحيح كرد. البته هرجا نظريه‌اى است كه ايشان مخالفت دارد نه آن آزاد است. ايشان هم صاحب نظر بوده است، اما يك‌جاهايى مى‌شود عبارت بهترى به كار برد، جاهايى مى‌شود به تعبير بنده بهانه دست بعضى‌ها ندهيم.