آزمونى موفق
در زندگى مسلمانان آن روزگار بود. اين پيام نيز براى هميشه پابرجاست.» (معرفت،
1388 ج 2، ص 297) اين برداشت از آيات نجوا، پيامى جاودانه و نسخناپذير را به
انسانها در هر عصر و مصر ارائه مىكند. مردم در هر نظام حكومتى، بايد فرا بگيرند
كه متصديان امور كلان نمىتوانند به امور جزئى بپردازند و گرنه از وظيفه خود باز
مانده، مسائل اصلى بر زمين مىماند. البته از آيات نجوا اين پيام را نيز مىتوان
براى كارگزاران تراز نخست كشور برداشت نمود كه نبايد به جاى وظايف اصلى خود، عمده
وقتشان را صرف امور جزئى كنند؛ چراكه يك مدير كلان شرايط و وقت كافى براى حل تك تك
امور جزئى را ندارد. پرداختن به چند تك مسأله نيز درمان صحيح مشكلات متعدد فردى
نيست. يك مسؤول موفق با سازوكارهاى انديشمندانه، مىتواند جزئىترين امور را از
طريق صحيح، بررسى و كنترل كند؛ بى آنكه شخصا درگير مسائل خرد شود.
يكى
ديگر از آيات منسوخ، آيات گذشت (صفح) است كه با آيات قتال نسخ گرديد. هر يك از
آيات صفح وقتال، وابسته به تحقق شرايط خود هستند و شرايط هر يك كه پيش آيد، حكم آن
جارى مىشود. با وجود اين، آيتاللّه خويى پيامى جاويد از آيات صفح استنباط كرده،
بر آن است كه گذشت از اصول بنيادين اسلام است كه هر مسلمان بايد بيشترين بردبارى و
گذشت را داشته باشد. (خويى، 1394، ص 308)
از
آيات عده زن شوهرمرده نيز كه يك سال (بقره/ 240) با چهارماه و ده روز (بقره/ 234)
نسخ گرديد يك حكم اخلاقى و اجتماعى برداشت شده است. شارع مىگويد: زن شوهرمرده و
بىفرزند را تا يك سال مهلت دهند كه در خانه بماند و از زندگى گذشتهاش بهرهمند
شود و اگر خواست، پيش از تمام شدن سال يا پس از آن، راه خود را گيرد. اين حكمى
استحبابى اخلاقى است كه قرآن باعنوان سفارش اكيد (وصيت) بيان كرده است تا ناديده
گرفته نشود و اين حكم استحبابى همچنان پابرجاست. (معرفت، 1385، ص 231)
بنابراين،
نسخ و جابهجايىهاى احكام قرآن موجب تعطيلى احكام قرآنى نمىشود، بلكه مفسران از
احكامى هم كه به دليل نبود شرايط، كاربرد ندارد، پيامهاى جاودانهاى استنباط
كردهاند. چنين تفسيرها و برداشتهايى فراگير از مفسرانى برمىآيد كه از جايگاه
حقيقى قرآن آگاهاند و با رويكردى فرازمانى و فرامكانى به آيات آن مىنگرند؛
آنگونه كه شايسته اين كتاب عظيم است. برمبناى اين نگرش، جايى براى منطقهاى
دانستن احكام قرآن يا بىموضوع