1- خداوند حكيم از آن‌جهت كه هر كارش از روى حكمت و هدفدارى است و هيچ كارى را بيهوده انجام نمى‌دهد، قرآن كريم را به عنوان كتاب جامع دين و شريعت اسلام براى هدفى نازل كرده است و آن، اين است كه بشر از زمان نزول تا قيامت، برنامه زندگى خود را بر اساس آن تنظيم كند و زمينه سعادت ابدى را براى خويش فراهم سازد. (فقيهى، 1378، ص 87)؛

2- تحقّق اين هدف مستلزم آن است كه قرآن كريم بدون هر نقصان و زيادتى باقى بماند. (همان، ص 82) نتيجه عدم زيادت و نقصان در قرآن كريم مسلتزم آن است كه قرآن كريم، براساس هدايت پروردگار و با نظارت خود پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم جمع‌آورى و مرتب شده باشد.

ب- حكيم بودن پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم: امام شرف‌الدين در مقام استدلال عقلى براى جمع قرآن توسط پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى‌نويسد: پيامبرى كه به حكمت بالغه معروف و خاتم انبياست و راهنمايى‌ها و تدبيرهايش صرفاً به خاطر خدا و حفظ كتاب او و هدايت بندگان است و تدبّر و تيزبينى او نسبت به عواقب امور براى همگان روشن و نسب به آينده امت اسلامى حسّاس است وتدبيرهاى محتاطانه انجام مى‌داده است، امكان ندارد كه قرآن، اين معجزه ابدى رسالت را پراكنده و بدون نظم و ترتيب رها گذارد و از اين جهان رحلت نمايد. (شرف‌الدين، پيشين، ص 30) علّامه خويى نيز با بيانى ديگر همين استدلال را اين‌گونه مطرح مى‌كند: رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم گذشته از آن‌كه مشمول هدايت و تدبير الهى است، خود حكيم و مدبّرى يگانه است و مى‌داند كه قرآن كريم بايد تا قيامت، بدون هرگونه كاستى يا زيادتى باقى بماند؛ زيرا بعد از او پيامبرى ديگر نخواهد آمد؛ بنابراين، ضرورى است كه براى حفظ قرآن كريم و به هدر نرفتن زحمت‌هاى بيست و سه ساله‌اش تدبيرى درست بينديشد. او بهتر از هر سياستمدارى مى‌دانست كه در آن اوضاع و احوال سياسى، منافقان، مشركان، دولت‌هاى بزرگ و پيروانى از اديان ديگر مى‌خواستند به هر صورت ممكن قرآن كريم را كه اساس اسلام است، از بين ببرند و مى‌فهميد كه پراكنده گذاشتن آن، زمينه مناسبى براى دشمنان اسلام است كه با تحريف قرآن اعتبار و حجيّت آن را مخدوش سازند. (فقيهى، پيشين، ص 88)

1- اهتمام پيامبر به قرآن: علّامه خويى اهتمام پيامبر به قرآن را مستلزم جمع در زمان خود پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى‌داند. وى در تبيين اين دليل عقلى مى‌گويد: اهتمام فوق‌العاده پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به خواندن و حفظ نمودن آن ... تقاضا مى‌كند كه قرآن از نخستين روز نزولش و در عصر خود رسول خدا جمع‌آورى و تدوين شده باشد. (الموسوى الخويى، پيشين، ص 253)