تحليلى- روايى‌[1] تقسيم كرد. رهيافت‌هاى برون دينى را مى‌توان به رهيافت عقلى، تاريخى و زبان شناختى تقسيم كرد. با نگاه روش شناسانه به كلمات محققين و پژوهشگرانى كه درباره جمع قرآن بحث كرده‌اند، به چهار رهيافت عمده و اصلى يعنى رهيافت عقلى، رهيافت تاريخى، رهيافت زبان شناختى و رهيافت روايى براى حلّ مشكل جمع قرآن مى‌رسيم. آيت‌الله معرفت سه رهيافت نخست براى حلّ مسأله جمع قرآن را نامناسب و غير قابل قبول مى‌داند و رهيافت چهارم، يعنى رهيافت روايى را رهيافت مناسب و قابل قبول براى حلّ اين مسأله قلمداد مى‌كند. اين مقاله ضمن توضيح هر يك از رهيافت‌ها، به تبيين رأى و ديدگاه آيت‌الله معرفت نسبت به آن‌ها مى‌پردازد.

1- رهيافت عقلى‌

در رهيافت عقلى به مسأله جمع قرآن، مرجع و منبع مورد مراجعه عقل است. به نظر مى‌رسد، امام شرف‌الدين (شرف الدين، 1427، ص 30) نخستين محققى است كه اين رهيافت را براى حلّ مسأله جمع قرآن پيشنهاد مى‌كند. پس از وى برخى دانشمندان علوم قرآن مانند علّامه خويى (الموسوى الخويى، پيشين، صص 40- 253)، جعفر مرتضى عاملى (العاملى، 1410، ص 82) و محمود راميار (راميار، 1362، ص 280) همين رهيافت را براى حلّ مسأله جمع قرآن اتخاذكرده‌اند. دانشمندانى كه رهيافت عقلى را اختيار كرده‌اند، آن را به عنوان رهيافتى مكمّل ومؤيّد رهيافت روايى مطرح كرده‌اند، نه به عنوان رهيافتى در مقابل رهيافت روايى. در چارچوب رهيافت عقلى، استدلال‌هاى عقلى فراوانى براى حلّ مسأله جمع قرآن صورت گرفته است كه در اين‌جا به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود:

الف- حكمت خداوند: برخى از محققين در بيان اين استدلال براى جمع قرآن در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى‌نويسد:

[1] . رهيافت تحليلى- روايى رهيافت پيشنهادى نگارنده براى حل مسأله جمع قرآن است. اين رهيافت براى مفهوم سازى، توصيف، تبيين و توجيه مسأله جمع قرآن علاوه بر تمسّك به روايات و احاديث( آنچه در رهيافت روايى صورت مى‌گيرد) از ابزارهاى مختلف تحليلى يعنى تحليل معنايى، تحليل مفهومى، تحليل مصداقى، تحليل گزاره‌اى و تحليل سيستمى براى حلّ مسأله جمع قرآن استمداد مى‌جويد.( براى مطالعه بيشتر ر. ك به: زهره دانشجو، بررسى تحليلى مراحل جمع قرآن با تأكيد بر ديدگاه‌هاى ريچارد بل، قم، دانشگاه مفيد، پايان نامه كارشناسى ارشد معارف قرآن)