أدلّه جمع قرآن در زمان پيامبر

1- روايات‌

يك دسته از روايات دلالت مى‌كند بر اين‌كه قرآن كريم در زمان پيامبر أكرم صلى الله عليه و آله و سلم گردآورى و تأليف يافته است و ابى ابن كعب، قراءت قرآن را بر طبق ترتيب موجود (ترتيب فعلى) بر پيامبر اكرم عرضه داشته است. اين مطلب بر اساس حديثى كه از رسول خدا نقل مى‌كنند: آنگاه كه ابى ابن كعب فضيلت سور را از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل مى‌كند، سوره‌هاى قرآن را به ترتيب مصحفى كه در اختيار ماست بر مى‌شمارد. (ذهبى، بى‌تا ج 1، ص 16) اين مطلب به روشنى دلالت بر وجود قرآن به شكل كنونى و جمع و ترتيب آن در زمان پيامبر أكرم است.

2- تمسك مخالفين جمع در زمان پيامبر به روايت زيد

كسانى كه مى‌گويند قرآن كريم بعد از پيامبر أكرم صلى الله عليه و آله و سلم گردآورى شده است، به روايتى از زيد بن ثابت كه حاكم نيشابورى در مستدرك نقل كرده است، تمسّك مى‌كنند: «كنّا عند رسول الله نؤلّف القرآن من الرقاع» (سيوطى، همان، ص 116)؛ ما نزد پيامبر، قرآن را بر رقعه‌ها مى‌نوشتيم. كلمه «كنا» كه در اين روايت ذكر شده را عرب وقتى به كار مى‌برد كه بخواهد استمرار چيزى را برساند؛ بنابراين، به خوبى از اين كلام استفاده مى‌شود كه نويسندگان وحى علاوه بر نگارش قرآن، به جمع و ترتيب و تأليف آن در زمان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مشغول بودند؛ زيرا به نگارشِ تنها، تأليف نمى‌گويند، بلكه تأليف را در جايى به كار مى‌برند كه علاوه بر نگارش، تنظيم و ترتيب را نيز إرائه دهند؛ بنابراين، اگر بخواهيم اين قبيل روايات را بپذيريم، خود اين روايات به جمع قرآن در عهد رسول اكرم دلالت مى‌كنند.

3- اخبارديگر

اخبار ديگرى غير از آن‌چه ذكر آن به ميان آمد، وجود دارد كه ثابت مى‌كند گروهى از صحابه در عهد پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به جمع‌آورى قرآن مبادرت مى‌كرده‌اند. بخارى در كتاب فضايل القرآن تعداد اين افراد را از چهار تا هفت نفر ذكر مى‌كند. (ايازى، 1378، صص 32- 33)

4- اهتمام مسلمين به قرآن كريم‌

سير طبيعى مسائل و حوادث، دالّ بر جمع و تدوين قرآن در عهد رسول اكرم است، زيرا قرآن كريم قانون اساسى اسلام است و براى مسلمانان به عنوان «امّت واحده» تشكيل دهنده‌