خواستهاند
اين تناقض را رفع نمايند و گفتهاند «همه مورخين اتّفاق دارند بر اينكه ترتيب
سورههاى قرآن موضوعى است كه بعد از وفات رسول أكرم بوجود آمده است، بنابراين، هيچ
تناقضى ميان روايات جمع قرآن نمىبينيم، زيرا شكّى نيست، كسى كه ابوبكر را ارشاد
به جمع قرآن نمود، كسى جز عمر نبوده است و ابوبكر بود كه زيد را أمر نمود به
اينكه متصدّى اين امر- جمع قرآن- گردد، بنابراين، مىتوانيم جمع اوّل را به هر يك
از اين سه نفر مستند كنيم» (معرفت، 1373، ج 1، ص 147).[1]
نقد:
أولًا، هيچ اتّفاقى در ميان نيست، اگر اتّفاق و اجماعى در ميان بود اينهمه اختلاف
نبود.
ثانياً،
اگر در اين روايات دقت كنيم مىبينيم كه سخن درباره «اوّل من جمع القرآن» است و با
اين توجيه هيچ سازگارى ندارد، علاوه بر اينكه اين توجيه درباره خود عثمان سازگارى
ندارد.
اشكال
ديگر آنكه اين روايات با رواياتى كه مىگويند قرآن كريم در زمان پيامبر اكرم صلى
الله عليه و آله و سلم جمعآورى و تدوين شده است تعارض دارند. مرحوم آقاى خويى اين
دسته روايات را نيز ذكر مىكنند. (خويى، همان) محمّد عزّت دروزه نيز در اين زمينه
مىنويسد: «رواياتى كه دلالت مىكنند بر اينكه قرآن در زمان پيامبر اكرم گردآورى
شده است از وثوق بيشترى برخوردارند و از نظر طبيعى با ظروف و شرائط موافقتر است».
(دروزه، 1367، ص 86)[2]
إشكال
مهمتر آنكه پذيرش اين روايات مخالف با إجماع مسلمين- شيعه و سنى- است، زيرا
لازمه پذيرش اينگونه روايات اين است كه قرآن كريم با خبر واحد به ما رسيده باشد،
در حالى كه همه مسلمين بر اين نظريّه اتفاق دارند كه قرآن كريم با خبر واحد ثابت
نمىشود، بلكه ثبوت قرآن تنها از طريق تواتر مورد قبول است.
4-
وجود مصحفهاى متعدد
دليل
ديگر اين است كه اگر واقعاً قرآن در زمان پيامبر اسلام جمعآورى و تدوين يافته
بود، پس اختلاف مصحفها و وجود مصحفهاى متعدد. مثل مصحف ابى ابن كعب، عبدالله بن
مسعود و ... چه معنايى مىتواند داشته باشد؟ پاسخ اين است كه:
[1] .« و قد سبق اتّفاق كلمة المورخين ... على أن ترتيب
السور شىء حصل بعد وفاة الرسول، فلا ترى أىّ مناقضة بين روايات جمع القرآن اذ
لاشك أن عمر هو الذى أشار على أبى بكر بجمع القرآن و هذا الأخير أمر زيداً أن
يتصدّى القضية من قبله فيصح إسناد الجمع الاوّل الى كل من الثلاثه بهذا الاعتبار
...»
[2] .« ان المجموع عند الثالثه أكثر توثقاً فى الاجمال
من جهة و أكثر اتّساقاً مع طبائع الأمور و الظروف من جهة أخرى ...»