3- موارد استعمال وحى در قرآن كريم‌

در قرآن كريم در موارد متعددى از واژه‌ى «وحى» استفاده شده است كه به اختصار اشاره مى‌شود:

3- 1. مطلق اشاره: نظيرآيه 11 سوره مريم «پس‌] زكريا [از محراب خود بر مردم خويش بيرون آمد، پس به سوى ايشان اشاره كرد كه صبح و شام خداى را تسبيح گوييد.»[1]

عموم مفسران، عبارت: «فَاوحى الَيهِم» را «فَاشار اليهم» يعنى اشارت به دست يا لب و مانند آن معنا كرده‌اند. (بلاغى، 1345، ج 4، ص 141؛ شبّر، 1412 ق، ج 1، ص 304؛ طباطبايى، 1397 ق، ج 12، ص 311 و ج 14، ص 25؛ فيض كاشانى، 1399 ق، ج 3، ص 275) در روايتى، اميرالمومنين عليه السلام نيز وحى در اين آيه‌ى شريفه را وحى اشاره دانسته‌اند. (مجلسى، 1404 ق، ج 14، 180، وج 18، 254 وج 90، 16)

3- 2. وحى تكوينى به معناى تقدير نظام هستى: مانند آيه 12 سوره فصلت كه مى‌فرمايد: «و در هر آسمان كار آن را وحى فرمود.»[2] مقصود از وحى در هرآسمان، دستور و فرمان تكوينى است؛ به اين معنا كه خداوند در هر آسمان، از فرشتگان و ديگر موجودات، هر آنچه خواست آفريد. (بحرانى، 1416 ق، ج 5، ص 107؛ طوسى، 1409 ق، ج 9، ص 111) و اگر مقصود، فرمان تشريعى يا وحى اصطلاحى مى‌بود، بايد «اوحى الى كل سماء» تعبير مى‌شد؛ و به كارگيرى «فى» به جاى «الى» مويد قول وحى تكوينى است.

3- 3. الهام به طبيعت: يعنى القاى مفاد و مفهومى به طبيعت با اين لحاظ كه طبيعت به اين القاء آگاهى و شعور دارد. مانندآيات شريفه سوره زلزله كه مى‌فرمايد: «در اين هنگام زمين خبرهاى خود را بازگو كند، بدان سبب كه پروردگارت برايش وحى كرده است.»[3]

آيه 21 سوره فصلت نيز بيانگر همين معناست: «آن خدايى كه هر چيزى را به سخن مى‌آورد و شما را نخستين بار بيافريد و به او بازگشت مى‌يابيد»[4] يعنى بر نوعى از حيات و شعور در تمامى موجودات دلالت دارد.

[1] . فَخَرَجَ عَلى‌ قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ فَأَوْحى‌ إِلَيْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَ عَشِيًّا

[2] . فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها( فصلت/ 12)

[3] . يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحى‌ لَها( زلزله/ 5- 4)

[4] . وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ وَ هُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ( فصلت/ 21)