يافته‌هاى وى را مختلف و متعارض مى‌گرداند؛ اما وحى پيامبران از هرگونه خطا يا وسوسه‌ى شيطانى مصون بوده و از همين رو «معجزه». آن را همراهى مى‌كرده است؛ چنان‌كه وحى قرآنى به صراحت همگان را به تحدى فراخوانده است. (اسراء/ 88؛ بقره/ 23؛ هود/ 13؛ يونس/ 38) آنچه معجزه و تحدى در پى آن است، از جمله، اثبات معصومانه بودن محتواى وحى است.

علاوه بر اين، قرآن كريم، خود نيز به صراحت هرگونه خطا و اشتباه را در محتواى وحى مردود شمرده و خدا را ضامن صيانت آن از خطا دانسته و از جمله فرموده است: «داناى غيب است؛ پس غيب خويش را بر كسى آشكار نمى‌سازد، مگر كسى كه از او خشنود باشد، از فرستاده‌اى، كه از پيش‌رو و از پشت سر او جهت نگهبانى مى‌رود تا بداند كه رسالت‌هاى پروردگارشان را رسانده‌اند و به آنچه نزد ايشان است احاطه دارد و عدد هر چيز را شمارش كرده است.»[1]

همچنين وحى را از نسيان و فراموشى- كه تجربه‌ى عارفان درمعرض آن است- مبرا دانسته و تصريح كرده است: «به زودى بر تو خواهيم خواند؛ پس فراموش نمى‌كنى.»[2]

قرآن همچنين حوزه‌ى وحى را مصون از تعرض شياطين و مصون از القائات آن‌ها معرفى نموده است:[3] «و آن را شيطان‌ها نازل نكرده‌اند و آنان را نسزد و نتوانند؛ به درستى كه آنان از شنيدن بركنار مى‌باشند.» و در آيه‌اى ديگر، واقعيت تعرض شياطين به مكاشفات روحانى را تصريح، ولى مصون ساختن وحى پيامبران از آن را با تضمين الهى يادآور شده است: «و پيش از تو فرستاده و پيامبرى را نفرستاديم، مگر آن‌كه هرگاه تلاوت مى‌نمود شيطان در تلاوت او القاء مى‌كرد؛ پس خدا آنچه را شيطان القاء مى‌كرد از بين مى‌برد، سپس آياتش را محكم مى‌گرداند.»[4]

2- اكتسابى بودن تجربه عارفان: مكاشفه‌ى عارفان- در وجه صحيح آن- پس از گذراندن دوره‌اى طولانى از رياضت‌هاى نفسانى و مراقبت ها و مجاهدت‌ها با مشتهيات و به‌

[1] . عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‌ غَيْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‌ مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ وَ أَحْصى‌ كُلَّ شَيْ‌ءٍ عَدَداً( جن/ 28- 26)

[2] . سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‌( اعلى/ 6)

[3] . وَ ما تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّياطِينُ وَ ما يَنْبَغِي لَهُمْ وَ ما يَسْتَطِيعُونَ إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ( شعراء/ 212- 210)

[4] . وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِيٍّ إِلَّا إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ( حج/ 52)