چنان‌كه آورده‌اند، سبب نزول اين آيه آن بوده است كه مشركان مكه گفته بودند: قرآن را يكى از افراد اهل كتاب كه نوعاً غير عرب بودند-- به پيامبرخدا صلى الله عليه و آله و سلم مى‌آموزد. (سيوطى، 1378- 1420، ذيل آيه) امّا خداوند اين نسبت را با اين استدلال رد مى‌كند كه زبان قرآنى كه پيامبرخدا صلى الله عليه و آله و سلم آورده است، همان زبان عربى معهود مشركان است و حال آن‌كه زبان آن فرد اهل كتاب عجمى و غير عربى است و نتيجه طبيعى اخذ از اهل كتاب اين است كه لااقل برخى از واژگان و تعابير ناآشنا و نامعهود آنان در زبان قرآن راه پيدا كند؛ امّا مطالعه قرآن چنين امرى را نفى مى‌كند. بنابراين، وقتى از طرفى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم با هيچ كتاب يا اهل كتابى سر و كار نداشته و از طرف ديگر، خود اهل كتاب، جز معدود علماى آنان با كتابت و كتاب آسمانى خود آشنا نبودند، معنا ندارد كه زبان قرآن، كتابى و نوشتارى باشد و به عبارت دقيق‌تر خطابه‌اى نباشد.

كتاب نبودن اصل قرآن‌

اگرچه مراد از نوشتارى بودن زبان قرآن، مكتوب بودن آن نيست و حتّى اگر قرآن به صورت كتابى از پيش نوشته شده بر رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم نزول مى‌يافت- در حالى كه زبان نوشتارى در ميان قوم آن حضرت رواج نداشت- نمى‌توانستيم زبان قرآن را به صرف مكتوب بودن، نوشتارى تلقى كنيم؛ چون همان‌طور كه پيش از اين آمد، معناى نوشتارى بودن برخوردارى از سبك خاص نوشتار است. با وجود اين، برخى از آيات قرآن حاكى از اين است كه قرآن بر خلاف كتب آسمانى پيشين به صورت كتاب و صحيفه‌اى از پيش نوشته بر پيامبراسلام صلى الله عليه و آله و سلم نازل نشده است؛ به همين روى اهل كتاب كه چنين امرى را نامعهود يافته بودند، به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم خرده گرفته، گفتند: چرا قرآن به صورت كتابى نازل نشده است‌ يَسْئَلُكَ أَهْلُ الْكِتابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتاباً مِنَ السَّماءِ (نساء/ 153) «اهل كتاب از تو مى‌خواهند كه بر آنان كتابى از آسمان فرود آورى.»

ظاهراً، مشركان مكه نيز با چنين سابقه ذهنى كه تورات يكشبه و به صورت منقوش بر لوحى نازل شده بود، به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم خرده گرفته بودند كه چرا قرآن يكجا نازل نمى‌شود: وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا وَ لا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْناكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيراً (فرقان/ 33- 32) «و كسانى كه كافر شدند، گفتند: «چرا