سخنرانى‌ها

جايگاه علوم قرآنى در ميراث مكتوب تشيع و نقش آيت‌الله معرفت در آن‌[1]

محمد على مهدوى راد

دانشيار دانشگاه تهران‌

اگرچه عنوان بحث جايگاه علوم قرآنى در ميراث مكتوب تشيع و نقش آيت‌الله معرفت در آن است، بحث من پاسخ به يك سؤال مقدر است.

اين سؤال مقدر هم از طرف دانشجويان علوم قرآنى مطرح شده است و هم در ذهن فضلاست و خود من هم بعد از اين كه مجموعه مقالات [سير نگارش‌ها] را نوشتم كه البته يك طرح اوليه بود و بنا نبود شكل كتاب پيدا كند و چون فضاى اين گونه بحث‌ها در دانشگاه خالى بود، كتاب درسى شد. مدرسان اين متن هميشه مى‌گفتند كه دانشجويان مى‌پرسند در سير تاريخى اين چند قرن، جايگاه آثار مكتوب تشيع كجاست؟ گرچه ممكن است به ذهن بيايد كه در اين زمينه من كم گذاشتم و حال من علاوه بر متن تفاسير، مقدمه‌هاى تفاسير شيعى را آورده‌ام. به هرحال اين بحث پاسخ به اين سؤال است و خود به خود جايگاه اين مرد بزرگ هم روشن خواهد شد.

علماى شيعه و متفكران قرآن پژوه، بحث‌هاى علوم قرآنى را مستقل نمى‌نوشتند، بلكه غالباً آن را در دل تفسيرها مى‌نوشتند. برخى از عالمان به درستى اين گونه مباحث را تقسيم كرده‌اند، زيرا گاهى اين عنوان‌ها درحوزه علوم قرآن، به گونه‌هاى زير به كار مى‌رود: علوم للقرآن؛ علوم فى القرآن و علوم حول القرآن.

آنچه ما اين‌جا بحث مى‌كنيم، به عنوان علوم حول القرآن است. بحث‌هاى فلسفى،

[1] . اين سخنرانى در همايش بزرگداشت آيت‌الله معرفت در اسفند 1386 در دانشگاه مفيد قم ايراد شد.