فى جوف الفرا»[1] محققان مى‌گويند:

جلهمتان همان جلهتان، تثنيه جلهه، است كه يك ميم به آن اضافه شده است.

(1)

جليل:

در بيت زير كه بلال بن رباح بدان تمثل جسته، اين نام آمده است:

دانشمندان معتقدند: «جليل» (در اين بيت) نام گياهى است- «اذخر»، نه نام جايى. اما نظر بلادى (در معالم الحجاز) اين است كه جليل وادى‌اى است كه از غرب كوه حرا جريان مى‌يابد و در بالاى وادى فخّ به اين وادى مى‌ريزد.

(2)

الجليل:

منطقه‌اى است در شمال فلسطين كه در اخبار و تواريخ از آن ياد شده است.

شاعر مى‌گويد:

(3)

جمّاء:

(به فتح جيم و تشديد ميم)، به عمارت يا دژى كه كنگره نداشته باشد «اجمّ» مى‌گويند و مؤنث آن «جمّاء» است.

عبارت «شاة جمّاء» (گوسفند بى‌شاخ) نيز از همين معنا گرفته شده است.

همچنين جمّاء، كوه كوچكى است در مدينه و وجه تسميه آن بدين نام است كه دو كوه وجود دارد و اين يكى كوچك‌تر از ديگرى است.

در جنوب غربى مدينه، سه جمّاء وجود دارد كه نزديك و مجاور هم هستند: (4) يكى جمّاء تضارع، ديگرى جماء عاقر يا عاقل و سومى جماء امّ خالد. جماء تضارع همان است كه هرگاه كسى از مدينه- از راه بدر كه از باب العنبريه و سپس وادى عروه مى‌گذرد- به سمت مكه حركت كند در سمت راست او قرار مى‌گيرد و قعر عروه در دست چپش واقع مى‌شود.

(5) جماء امّ خالد از غرب چسبيده به جماء تضارع است. بن و بيخ اين هر دو

______________________________
(1). اين يك ضرب المثل است. مى‌گويند: سه نفر در پى شكار بيرون رفتند. يكى خرگوشى شكار كرد، دومى آهويى و سومى يك خر وحشى (فرا). به نظر مى‌رسد كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله به منظور بى‌توجهى به ابو سفيان و كم اهميت نشان دادن ديدار با او، به اين ضرب المثل توسل جسته است.

[1] . اين يك ضرب المثل است. مى‌گويند: سه نفر در پى شكار بيرون رفتند. يكى خرگوشى شكار كرد، دومى آهويى و سومى يك خر وحشى( فرا). به نظر مى‌رسد كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله به منظور بى‌توجهى به ابو سفيان و كم اهميت نشان دادن ديدار با او، به اين ضرب المثل توسل جسته است.