كوه. اين كلمه به اسامى مختلفى اضافه شده است كه در اينجا ثنيه‌هايى (گردنه‌هايى) را كه در حديث و سيره از آن ياد شده و در تحقيق خود بدانها دست يافته‌ام، ذكر مى‌كنم.

(1)

ثنىّ:

دهكده‌اى است از دهكده‌هاى عراق كه صهيب بن سنان از آنجاست.

(2)

ثنيّة الحوض:

در حديث سلمة بن اكوع آمده است كه گفت: با پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله از عقيق به راه افتادم و چون به ثنيه (گردنه‌اى) كه به آن ثنية الحوض مى‌گويند و در عقيق واقع است رسيديم، آن حضرت با دست خود به طرف مشرق اشاره كرد ... تا آخر حديث.

(3)

ثنية السفلى و ثنية العليا:

- «ثنية العليا و ثنية السفلى».

(4)

ثنية العائر:

گردنه‌اى نزديك مدينه است و پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در راه هجرت از آنجا عبور كرد.

(5)

ثنية العليا و ثنية السفلى:

در سنن ابن ماجه آمده است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله از ثنية العليا وارد مكه مى‌شد و هرگاه مى‌خواست خارج شود از ثنية السفلى خارج مى‌شد. ثنيه عليا همانجايى است كه امروزه به آن «معلاة» مى‌گويند و عبارت است از بخش بالاى مكه و در حال حاضر به محلّه و بازار ميان حجون و مسجد الحرام اطلاق مى‌شود. گورستان مكه در «معلاة» جاى دارد.

ثنيه سفلى عبارت است از «مسفله» كه شامل منطقه پايين مسجد الحرام مى‌شود. «كداء» (به فتح كاف) جزو ثنيه عليا يا معلاة است و «كدى» (به ضمّ و ياى مقصود) در قسمت بالاى مكه قرار دارد. گفته‌اند: فتحه بده و داخل شو و ضمّه بده و بيرون رو. منظورشان از اين عبارت اين است كه: هرگاه خواستى از مكه خارج شوى از كدى (به ضمّ كاف) خارج شو و هرگاه خواستى وارد مكه شوى از كداء (به فتح كاف) درآى.

(6)

ثنيّة الغزال:

ميان دو حرّه، تپه بلندى است كه به شمال عسفان مشرف است و راه عمومى ميان مكه و مدينه از آن مى‌گذرد. اين تپه كه دروازه ميان شمال حجاز و جنوب آن به شمار مى‌آيد، به نام «غزال» معروف بوده است.

(7)

ثنية لفت:

- «لفت».