علوم قرآنى تاكنون انجام يافته و نظرگاه‌هاى مختلفى ارائه شده است؛ ولى به نظر مى‌رسد كه رهيافت به پاسخ قطعى، به كندوكاوى همه‌جانبه به‌ويژه در تاريخ صدر اسلام نياز دارد. پيداست كه وجود چنين ابهاماتى در تاريخ نگارش و گردآورى قرآن براى برخى ساده‌دلان زمينه را براى گرايش به شبهه تحريف فراهم مى‌سازد؛ در حالى‌كه با وجود چنين ابهامى، اين سه نكته از مسلمات تاريخ است:

1. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در حفظ و ضبط قرآن و تشويق و ترغيب پيوسته اصحاب به فراگيرى و بازخوانى متن آن، اهتمام ويژه‌اى داشته است؛ چنانكه روايات رسيده درباره حضرت امير عليه السّلام، عبد اللّه بن مسعود، عبد اللّه بن عباس، ابىّ بن كعب و ... گواه اين مدعاست.

2. نگارش آيات قرآن به محض فرود آمدن توسّط كاتبان وحى، افزون بر حفظ آن در سينه‌ها، نيز از مسلمات تاريخ است. وجود شمار قابل توجهى از كاتبان وحى و نگارش قرآن بر روى كاغذ، پوست حيوانات، سنگ صاف، چوب و ... حكايت از اين امر دارد. محدوديت و سادگى ابزار نگارش، نمى‌تواند مانع قابل قبولى براى نگارش باشد، بارى ممكن است به علت پراكندگى متون نگارش شده، جمع‌آورى آن در يكجا دشوار بوده باشد. چنانكه وجود مصاحف متعدد از بزرگان صحابه كه تمام آيات قرآن- مطابق با مصحف موجود و بدون هيچ كم و كاست- در آن انعكاس يافته، فرد را به اين نكته رهنمون مى‌گردد.

3. صحابه در حفظ و نگارش قرآن كه از عشق و شيفتگى غيرقابل وصف ايشان نسبت به آيات دلكش و روح‌افزاى قرآن حكايت دارد، اهتمام قابل تحسينى داشته‌اند. به‌گونه‌اى كه به گواهى تاريخ صدها نفر در زمان حيات پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و همزمان با رحلت ايشان قرآن را از برداشتند. شهادت شمارى از ايشان در جنگ يمامه گواه اين امر است.

به نظر مى‌رسد باوجوداين نكات روشن و مسلم درباره تاريخ نگارش و ضبط قرآن، شبهه‌اى براى رهيافت كاستى در آن باقى نمى‌ماند.

3. كمرنگى طرح مسأله امامت در قرآن؛ برخى با توجه به اين نكته كه امامت ركن بنيادين اسلام است عقيده داشته‌اند كه اين مسأله مى‌بايست با صراحت و