6- نيروى اختيار و شور اخذ تصميم^ عصبانيت، تندى، رنجش، بى‌قيدى ناتوانى، بهت، تهور، بى‌نظمى فكر.

تكميل شرح عقل و جهل:

از بيانات گذشته معلوم شد كه عقل نور است و تابندگى باطن و حقيقت انسان، و به اين اعتبار برابر با جهل است و نادانى كه ظلمت و تاريكى باطن انسانى است و اعتبار عقل در برابر جنون و ديوانگى از نظر اين است كه حال جنون تاريكى مطلق درون است، و به عبارت ديگر جنون جهل مطلق است و اگر چه لفظ جهل در فهم عمومى تاريكى مخصوص و معينى را مى فهماند و طبق تحقيق استادان روحى و روان‌شناسان آثار مختلفه جهل كه به تعبير" جنود جهل" در اين روايت نامبرده شده‌اند بر مراحل مختلفه جنون تطبيق شده است، و به همين مناسبت آقاى دكتر ميرسپاسى متخصص معروف روان‌شناسى و استاد درمانهاى جنونى پس از بررسى در مضمون اين حديث و تشريحى كه چند سال پيش اينجانب در دسترس ايشان گذاردم و در ضمن مقدمات كتاب" قانون و جنون" خود درج نموده‌اند، از نظر علمى آثار مختلفه مراحل جنون را بر جنود جهل مندرجه در اين روايت تطبيق نموده‌اند و اين روايت را با بررسى علمى بهترين تشريح جنون شناخته‌اند و من قسمتى از بيانات معظم له را در اينجا نقل مى‌كنيم:

پس از بيان صفات عقل و جهل طبق حديث شريف كافى مى‌گويد:

و چون در اين صفات و خصائلى كه براى عقل شمرده‌اند و در اضداد آن صفات كه براى جهل و جنون نام برده‌اند غور و بررسى شود، در خواهيم يافت كه جامع‌تر از آن تعريف و توضيحى نمى‌توان داد و رشته بيماريهاى روان نيز مؤيد آن است چنانچه تمام صفاتى را كه براى جهل شمرده‌اند در انواع جنون بيش و كم مشاهده مى‌شود، و ما براى نمونه در زير سه بيمارى‌