ماليات‌

يكى از سياستهاى مالى كه رد اختيار ولىّ امر مسلمين قرار دارد، وضع ماليات بر درآمدها است كه بر حسب نياز دولت مقرر مى‌گردد.

ماليات، يكى از اساسى‌ترين پايه‌هاى تثبيت حكومت و قوام دولت به‌شمار مى‌رود.

دولت در شؤون مختلف، بايد سياست‌گذارى كند، در بعد نظامى و انتظامى و فرهنگى و غيره كه در تمامى اين ابعاد به نيروى مالى نياز دارد، زيرا مال نيرو و قدرتى است كه به هر نيرويى قابل تبديل مى‌باشد.

«المال طاقة يمكن تحويلها إلى أيّ طاقة شئت».

دولت در تمامى شؤون ادارى كشور بايد نيرومند و اين نيرومندى در تمامى ابعاد به وسيله مال و پشتوانه مالى فراهم مى‌شود. و اين مردم هستند ك بايد هركس به سهم خود در نيرومند شدن دولت بكوشد، يعين در تثبيت پايه‌هاى حكومت عدل اسلامى از هرگونه توانى كه رد اختيار دارد، دريغ نورزد. و اساسى‌ترين كوشش در اين راه، همانا تأمين بودجه لازم براى دولت است كه هر كسى در اين جهت به اندازه وسع و توانايى خود بكوشد. خداوند مى‌فرمايد:

«و أنفقوا فى سبيل اللّه و لا تلقوا بأيديكم إلى التهلكة»[1].

مقصود از «سبيل اللّه» راه خدايى است كه همانا تثبيت پايه‌هاى حكومت عدل اسلامى مقصود است كه اگر در اين راه كوتاهى شود، بى‌گمان دولت ناتوان گشته و در سياست‌گذاريها شكست مى‌خورد در نتيجه پيامد ناگوار آن به عموم مسلمانان باز مى‌گردد.

آيه تأكيد مى‌كند كه از بذل مال در راه تثبيت پايه‌هاى حكومت عدل اسلامى دريغ نورزيد و خود را- با دريغ ورزيدن- به هلاكت نيافكنيد، يعنى موجب نگرديد تا پايه‌هاى دولت عدل اسلامى به سستى و شكست روى آورد.

ظاهرا نخستين مالياتى كه در اسلام وضع گرديد در دوران خلافت ظاهرى مولا امير مؤمنان عليه السّلام بود كه بر هر اسب سوارى ساليانه دو دينار، و بر اسب اركش يك دينار، ماليات قرار داد.

محمد بن يعقوب كلينى- با سند صحيح- روايت كرده:

[1] - سوره بقره 2: 195.