ممكن است ما بگذاريم ولايت فقيه، در كدام فقه يا كدام مذهب ديگر اسم ديگرى برايش مى‌گذارند؟ بحث سر اسماء ما نداريم؛ ولايت فقيه يعنى حاكميت كسى كه دين را مى‌شناسد؛ عالم به دين است. مى‌تواند احكام الهى را از كتاب و سنّت درك كند؛ اين فقيه است. ما مى‌گوييم اينها بايد حاكم باشند؛ ما مى‌گوييم فَسَقه و فَجَره و جَهَله‌ى به دين نمى‌توانند حاكم باشند؛ اين معناى ولايت فقيه است. اين ايده‌ى ولايت فقيه است كه امروز در بين فقهاى شيعه رايج است و قبول دارند و بناى نظام جمهورى اسلامى ما هم بر همين است.[1] اولًا در باب شرايط اين رهبرى كه فرمودند: «أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ فِيه»،[2] اين اعلم، اعلميّت به فروعِ كم اهميتِ فقهى نيست؛ مسأله‌ى دماء ثلاثه و لباس مشكوك و فروع علم اجمالى و از اين قبيل نيست كه اگر چه از لحاظ علمى و فنى و صناعتى ممكن است كه وقت زيادى را ببرد و فنّانين را به‌خود مشغول كند و احياناً وسيله‌ى امتحان قرار بگيرد كه آيا كسى فنون فقاهت را وارد است يا نه، اما اهميت صد مسأله و صدها مسأله از آن قبيل، به قدر اهميت مباحثى در فقه اسلام كه مربوط به رهبرى است، نمى‌شود. رهبرى ناظر به مسائل كلى عالم اسلام است؛ راجع به اداره‌ى كلى جامعه اسلامى است. و اگر چنان چه بخواهيم اين را درست مشخص بكنيم، ناظر است به جهات صحيحى كه يك جامعه و يك دولت بايستى به آن جهات متوجه بشوند و آن را بپيمايند.[3]

2- 2. عدالت و تقوى‌

ضابطه‌هاى رهبرى و ولايت‌فقيه ... در مكتب سياسى اسلام، ضابطه‌ى معنوى است. ضابطه عبارت است از علم، تقوا و درايت.

[1] - بيانات رهبر معظم انقلاب در جمع علماى شيعه و سنى ايرانشهر 9/ 2/ 1365

355

[2] - در آگاهى از فرمان خدا داناتر باشد.( نهج البلاغه، خطبه 173)

[3] - بيانات رهبر معظم انقلاب در ديدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى 8/ 10/ 1372