او زير سؤال رفته، پراكندگى بر جامعه غلبه مى‌كند و بى‌شك همزيستى مسالمت‌آميز كه آرمان اين نظريه است، تأمين نخواهد شد.[1] 7. ثمره‌اى كه مترتب بر اين نظريه است، علاوه بر آنكه دين را باصراحت، از صحنه‌ى حكومت، خارج مى‌كند، حضور دين در ميدان اجتماعى را نيز به حداقل مى‌رساند كه قطعا با اهداف ارسال رسل و انزال كتب آسمانى منافات دارد.

خلاصه و نتيجه‌

«ولايت» در حوزه‌هاى علمى فقه، عرفان و كلام، از تعاريف مختلفى برخوردار است.

انديشه‌ى سياسى- اجتماعى «حاكميت ولايت فقيه» در واقع به مفهوم كلامى ولايت نزديك است و سرپرستى فقها بر زندگى اجتماعى مسلمين را تداعى مى‌كند.

فقيه فه دانشمند دينى گفته مى‌شود كه با فراگيرى علوم و دانش‌هاى مورد نياز از توانايى لازم براى استنباط احكام عمل فردى و اجتماعى، از منافع دينى برخوردار باشد.

ولايت فقيه، به معناى حاكميت فقيه جامع الشرايط آگاه به زمان و مكان و توانا بر رهبرى جامعه اسلامى) و سرپرستى كليه‌ى شؤون زندگى اجتماعى توسط ايشان است.

سابقه‌ى تاريخى بحث ولايت فقيه به دوران شيخ مفيد رحمه اللّه بازمى‌گردد؛ پس از ايشان نيز فقهاى نامدارى چون محقق كركى، مقدس اردبيلى، ملا احمد نراقى و شيخ محمد حسن نجفى، صاحب جواهر در كتب خود به ولايت فقيه پرداخته‌اند و از متأخرين نيز مى‌توان شيخ انصارى، حاج آقا رضا همدانى، سيد محمد بحر العلوم، آية الله بروجردى و امام خمينى رحمه اللّه را نام برد كه به مبحث ولايت فقيه عنايت ويژه‌ى علمى داشته‌اند.

برخى از علماى شيعه، ولايت فقيه را از امور قطعى و مسلم دانسته‌اند و اثبات آن را نيازمند دليل و برهان نمى‌دانند.

اثبات عقلى ولايت فقيه با سه محور «ويژگى‌هاى رهبرى حكومت اسلامى»، «استمرار جريان امامت» و «لزوم اجراى احكام دين» امكان‌پذير است.

سيره‌ى پيشوايان دينى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم و ائمه عليهم السّلام بيانگر لزوم حكومت اسلامى و ولايت فقيه در عصر غيبت است.

[1] - همان؛ ص 193.