به‌وجود آورده، كافه‌هايى باز نمودند كه در آن انواع وسايل قمار، رقص‌هاى محلى و مشروبات الكلى در دسترس بود. در تهران شايد صد مغازه مشروب‌فروشى باز شده بود و مبلّغان مسيحى در كمال اقتدار براى صيد مسلمين دام افكنده بودند.

بدين‌ترتيب، هجوم عناصر مسيحى زير پرچم كمپانى رژى، اين تصور را در كشور ايجاد نمود كه كمپانى رژى مى‌خواهد در ايران نقش كمپانى هند شرقى را بازى كند؛ نقشى كه به استعمار هند منجر شد. ايجاد ساختمان‌هاى عظيم، استخدام مأموران و مسلح كردن آنها و غيره سياست‌هاى مكارانه كمپانى هند شرقى را تداعى مى‌كرد و به عاقلان هشدار مى‌داد كه خطر در پيش است.

2. ادله اقتصادى- سياسى‌

مخالفت با سياست امتيازبخشى از مدت‌ها قبل از اعطاى امتياز توتون و تنباكو در ايران مشاهده مى‌شد. مثلًا مى‌توان از مخالفت حاج ملاعلى كنى با امتياز رويتر كه باعث لغو آن گرديد، ياد كرد.

امتياز توتون و تنباكو مى‌توانست تأثير نامطلوبى بر جامعه ايران بر جاى نهد. باتوجه به نوشته محمدرضا زنجانى- كه خود از معاصران قيام تنباكو بود- در كتاب تحريم تنباكو، اصناف طرف دادوستد دخانيات يك‌پنجم مملكت بودند.[1] انحصار خريد و فروش دخانيات ايران به دست يك شركت انگليسى، مى‌توانست منافع بخش بزرگى از مردم ايران را كه در رابطه با توتون و تنباكو قرار مى‌گرفتند، به خطر اندازد. زيرا شركت رژى باتوجه به اينكه تنها خريدار يا تنها فروشنده توتون و تنباكو بود، ممكن بود اين محصولات را به هر قيمت اندكى كه مايل بود خريده يا به گران‌ترين قيمت به مردم بفروشد.

اين مطلب موقعى روشن‌تر مى‌شود كه به نوشته روزنامه اختر- كه در آن زمان در استانبول منتشر مى‌شد- توجه كنيم: صاحب امتياز برآورد كرده بود كه سالانه پانصد هزار ليره سود خواهد برد.[2]

[1]. زنجانى، تحريم تنباكو، ص 35.

[2]. تيمورى، تحريم تنباكو اولين مقاومت منفى در ايران، ص 33.