اسم الکتاب : زمينه ها، عوامل و بازتاب جهانى انقلاب اسلامى، رهيافت فرهنگى المؤلف : ملكوتيان، مصطفى الجزء : 1 صفحة : 75
اين مبلغ را در اولين روزى كه امتياز رژى به موقع اجرا گذارده
شود، 20 هزار ليره بقيه را دو ماه پس از اجراى امتياز نامه رژى. پاريس 1889.[1]
افزونبر اعطاى رشوههاى كلان، ماژور تالبوت براى گرفتن اين امتياز،
از نقاط ضعف شاه نيز استفاده نموده، دخترش را به شاه معرفى كرد. شاه هوسران- كه
به همهچيز جز منافع كشور مىانديشيد- شرمنده از آنهمه محبت، استقلال و منافع
كشور را بخشيد.
سه. ادله نهايى و فورى آغاز قيام
افزون بر زمينهها و شرايط پيشگفته كه در وقوع قيام نقش داشتند،
ادله زير بهمنزله دليلهاى فورى و نهايى وقوع اين قيام مطرحاند.
1. ادله فرهنگى- مذهبى
شركت انگليسى ابتدا در حوالى ارك تهران باغ معروف ايلخانى را بهقيمت
45 هزار تومان خريد و ساختمان بزرگى براى اداره مركزى شركت بنا كرد و ديوار بلندى
در اطراف آن احداث كرد. همزمان مردان و زنان انگليسى يا شرقى بسيارى (از مستعمران
انگليس) بهعنوان كاركنان شركت به ايران آمده، به شهرهاى مختلف فرستاده شدند كه
طرز رفتار آنان براى ايرانيان هشداردهنده بود.
ابراهم تيمورى از شيخ ذبيحالله محلاتى نقل مىكند:
در اين موقع ازطرف فرنگيان حدود صد هزار مُبلّغ ديانت مسيح بين
شهرهاى ايران پخش شدند و كليساها ساختند و دختران ايرانى را به امور پرستارى در
بيمارستانها و بىحجابى واداشتند. مردم نيز درصدد مخالفت برآمدند.[2]
محمدرضا زنجانى نيز در كتاب تحريم تنباكو اشاره مىكند، درمجموع
دويست هزار نفر در رابطه با امتياز تنباكو به ايران آمدند. بهطورىكه در همهجا
بودند، در خانه، در بيرون، بازار، كوچه، اينها در تمام ايران منتشر شدند و در هر
شهر بهويژه در تهران چند تئاتر و فاحشهخانه